Binnen Justitie groeit de kritiek op de voorlopige vrijlating van gevangenen, naar aanleiding van de moord op gevangenisverpleegster Christine Lenaerts.

‘Ik zie heel vaak opgepakte verdachten tegenover mij zitten, van wie ik meteen zie dat ze nog niet zo lang geleden veroordeeld zijn’, zegt de Antwerpse onderzoeksrechter Karel Van Cauwenberghe. ‘Ook ik vraag me dan af: hoe kan het dat jij niet in de gevangenis zit?’ Voor de onderzoeksrechter is het probleem duidelijk: vrijgelaten gevangenen worden te weinig begeleid.

Marco L., de verdachte in de moord op gevangenis*verpleegster Christine Lenaerts (45) die vorige week in Spanje werd opgepakt, was in oktober 2017 veroordeeld tot drie jaar cel voor een brutale en agres*sieve homejacking. Hij moest in de praktijk maar acht maanden uitzitten en kwam bijna onmiddellijk vrij. Dat kon door een richtlijn van minister van Justitie Koen Geens (CD&V) voor ‘kort*gestraften’, een term waarmee veroordeelden met een straf tot drie jaar worden aangeduid. Normaal kunnen gedetineerden na een derde van hun straf vrijkomen. Door de richtlijn gingen daar bij Marco L. nog eens vier maanden van af.

De maatregel werd in 2016 uit nood ingevoerd. Naar aanleiding van de langdurige cipiersstaking besloot Geens in juli 2016 dat kortgestraften vroeger uit de cel mochten. Alleen wie vastzat voor zedenfeiten of terrorisme, kwam niet in aanmerking. ‘Een tijdelijke maatregel’, klonk het toen. Maar de maatregel werd in mei 2017 opnieuw ingevoerd, en deze keer permanent. ‘Omdat we plots een toestroom van zo’n 500 extra gedetineerden zagen’, zegt het kabinet-Geens. ‘Bovendien kregen twee gevangenissen een capaciteitsprobleem.’ Geens heeft bovendien beloofd dat hij het aantal gevangenen onder de 10.000 wil laten zakken.

Prikkel geven
‘Er waren geen elementen die deden vrezen dat hij zou overgaan tot moord’ Directie Antwerpse gevangenis
‘De filosofie achter de maatregel is dat we de gedetineerden een prikkel willen geven: ze moeten zich gedragen’, zegt het kabinet-Geens. ‘Er is altijd een stok achter de deur. De rest van hun straf hangt hen als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Ze weten dat ze bij de eerste misstap terug de cel in moeten.’

Het is de gevangenisdirectie die beslist wie de ‘strafkorting’ krijgt. De directie moet met twee zaken rekening houden: heeft de gedetineerde onderdak, en is hij een gevaar voor andere mensen? In het geval van Marco L. oordeelde de directie van de Antwerpse gevangenis dat er geen gevaar was. ‘Er waren geen elementen die deden vrezen dat hij zou overgaan tot moord.’

In tegenstelling tot andere vrijgelaten gedetineerden, worden deze ‘kortgestraften’ niet opgevolgd. Alleen de politie wordt ingelicht over hun vrijlating. ‘De gedetineerden worden op straat gezet, zonder dat ze verder begeleid worden’, zegt onderzoeksrechter Van Cauwenberghe. ‘Alsof een kapotte auto even de garage wordt ingereden, en daarna weer naar buiten zonder dat hij gerepareerd is.’

Doorgelicht
‘Het dossier van Marco L. zal worden doorgelicht’, zegt het kabinet. Maar het systeem zelf, over de snellere vrijlating van kortgestraften, wordt niet in vraag gesteld. ‘Het systeem werkt. Wel willen we bekijken of er een bijsturing moet komen, bijvoorbeeld door richtlijnen aan de gevangenisdirecties over hoe ze risico’s moeten inschatten’.

02/05/18
http://www.standaard.be/cnt/dmf20180501_03492555

Opinie
Waarom mogen gevangenen vroeger de cel verlaten dan veroordeeld? Ik ga er van uit dat een straf wordt opgelegd om na te denken over jouw fouten en om tot een besef te komen dat er fijnere dingen in het leven zijn dan in de cel terecht te komen. Toch verschijnen er velen terug voor de rechter; dan zegt men ook nog eens dat een vervroegde vrijlating werkt en dat er niet aan het systeem getwijfeld wordt? Als de enige reden voor invoering van de maatregel is omwille van de cipiersstaking en dat Geens het aantal gedetineerden tot onder de 10.000 wil laten zakken, dan voel ik me ongerust. Dit ontneemt nog altijd niet dat deze individuen iets fout deden en een gevaar betekenen voor anderen rond hen.