Niet weten wordt onverantwoord

Karel Verhoeven


Rationeel gesproken is het goed nieuws dat minister van Volksgezondheid Maggie De Block de NIP-test voor iedereen zo goed als gratis maakt. Alleen financiële overwegingen hielden de overheid tot nu toe tegen. Geen ethische. Maar De Block maakt er nu 15 miljoen euro voor vrij. Ze wil geen ongelijke maatschappij, waarbij middenklassers wel zelf 290 euro betalen voor een test die hen met zekerheid voor een kind met Down behoedt, maar mensen uit lagere klassen dat niet doen. Het is een teken des tijds dat we zekerheid en veiligheid zo belangrijk vinden dat we ze maatschappelijk eerlijk willen verdelen. 15 miljoen euro klinkt bovendien abstract. De minister publiceert geen gedetailleerde lijst met ingrepen of medicijnen die de overbevraagde ziekteverzekering voortaan niet meer zal (terug)betalen.

Zijn we er rationeel dus mee klaar, emotioneel blijft het toch schuren. Vier jaar geleden kwam de NIP-test als een dure nieuwigheid op de markt, alleen bij privélabs. Nu wordt hij de nieuwe norm. Wat we met grotere zekerheid kunnen weten, willen we weten. De implicatie is dat we het moeten weten. Dat staat haaks op het gevoel bij veel zwangere vrouwen en mannen dat ze wel zien wat op hen afkomt. Het toeval respecteren wordt nu een harde keuze, die maatschappelijk moeilijk te verantwoorden zal zijn als het fout gaat. Je had het gratis kunnen weten. Niet weten wordt onverantwoord. Ouders krijgen dus alweer een grotere verantwoordelijkheid. De maatschappelijke norm ligt bij het perfecte kind.

Ook de keuze als de test positief blijkt, wordt moeilijk. Het vergt een fijngevoelige context om ouders op te vangen die voor die mogelijk verscheurende beslissing staan. De abortuswet heeft veel zorg besteed aan context. Aan ruimte voor nadenken, twijfel, andere opties en aan begeleiding bij de grote levenskwesties waar mensen in die omstandigheden voor staan. Terecht wijst de Downvereniging Vlaanderen erop dat begeleiding meer is dan technische uitleg. Een overheid die ingrijpende technische mogelijkheden voor iedereen openstelt, hoort ook de ethische en emotionele begeleiding te creëren. Zodat mensen niet verpletterd worden door de keuzes waartoe die technieken leiden. En zo komen we toch bij ethiek uit. De NIP-test is een stap, de mogelijkheden om afwijkingen en aandoeningen bij embryo’s of foetussen op te sporen, worden alleen groter, net als de kansen op zekerheid en veiligheid. Voor elk van die stappen zal een lans te breken zijn. Maar we koesteren gaandeweg best groeiende achterdocht tegen wat we wensen.


DS, 30-05-2017 (Karel Verhoeven)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB