Een moslim in de klas, oké, maar in de vriendengroep?


Maakt u zich geen illusies: Vlaanderen is dan wel gekleurder, maar jongeren groeien nog altijd op in aparte werelden. Ze zitten samen in de klas, maar denken daarom niet minder racistisch. ‘Kun je van jongeren verwachten dat ze beter met diversiteit omgaan dan volwassenen?’


Veel Vlaamse jongeren zitten in de klas met Marokkaanse, Turkse, Congolese of Afghaanse leeftijdsgenoten. Voor hen lijkt een diverse samenleving al een feit, en die zou het beste medicijn tegen racisme en vooroordelen moeten zijn. Toch? Maar uit gesprekken met een aantal tieners blijkt dat niet altijd het geval.

‘Dat contact met mensen van een andere nationaliteit verdraagzaamheid bevordert, is een hypothese die lang bestaan heeft, maar die door onderzoek nooit bevestigd is’, zegt socioloog (VUB) Mark Elchardus. ‘Het werkt alleen onder specifieke omstandigheden, als alle contacten ook positief zijn. Dat is in een gemengde school uiteraard zelden zo.’

Marc Hooghe, politicoloog aan de KU Leuven, bevestigt. ‘Contact met jongeren van een andere afkomst leidt niet noodzakelijk tot een betere verstandhouding. Het kan ook het omgekeerde effect hebben, omdat de Vlaamse kinderen vinden dat de anderen altijd voor elkaar kiezen. Maak u geen illusies, de samenleving is wel diverser, maar jongeren leven nog altijd in aparte werelden. ASO is blank, TSO en BSO heeft een oververtegenwoordiging van migrantenjongeren. Terwijl de meest tolerante jongeren – die bijvoorbeeld “ja” antwoorden op de vraag of ze het zien zitten om met iemand te huwen van een andere religie of afkomst – net in het ASO zitten.’

‘De segregatie in het onderwijs is niet af-, maar toegenomen’, concludeert Noel Clycq (UA), die onderzoek doet naar diversiteit in het onderwijs. ‘Sommige scholen worden meer divers, maar er zijn er ook die hun elitair karakter versterken door bepaalde studierichtingen af te schaffen om zo allochtonen uit te sluiten, of door richtingen op te richten om Vlaamse kinderen aan te trekken.’


Zonder iPad hoor je er niet bij

Twee op de drie Vlaamse jongeren hebben ook geen beste vrienden met een ander geloof, andere cultuur of andere etnische achtergrond, zo bleek uit de recente, grootschalige jongerenenquête Generation What.

‘Zelfs als je een mix hebt in de klas, dan blijkt dat ze toch niet naast elkaar in de klas zitten, of dat hun vriendschapsnetwerken toch niet divers zijn’, zegt Hooghe. ‘Want een school kan wel gemengd zijn, maar kan niet bepalen wie na schooltijd bij wie over de vloer komt en met wie jongeren vriendschap sluiten.’

‘Terwijl het net in de vrije tijd is dat de echte vriendschapsbanden worden gesmeed. In de jeugdbeweging, de sportclub en het uitgaansleven’, zegt Wouter Van Bellingen, directeur van het Minderhedenforum. ‘En daar is de scheiding nog veel groter. We leven echt nog in aparte werelden. Daarbij komt dat mensen met een migratieachtergrond vaak onder de armoedegrens leven. Een smartphone, een iPad en een Playstation zijn sociale middelen geworden. Als je die niet hebt, hoor je er ook niet bij.’

Uit bevragingen blijkt dat de Vlaming iets toleranter is geworden en dat jongeren ook iets toleranter zijn dan ouderen. ‘Maar hoe jongeren denken over “vreemden” hangt erg af van wat ze daaronder verstaan’, zegt Elchardus. ‘Ongeveer de helft van de jongeren staat positief tegenover diversiteit, en dan gaat het over mensen met een andere nationaliteit. Maar die positieve houding verdwijnt wel als het gaat over moslims.’


Huilen op sportkamp

Ook Nozizwe Dube (twintig jaar) voorzitter van de Vlaamse jeugdraad, die op haar veertiende vanuit Zimbabwe haar moeder achterna reisde naar België, ziet wel een positieve evolutie. ‘Ik volgde eerst les in een Okan-klas (onthaalklas voor anderstaligen), in een ASO-school, maar wij hadden geen enkel contact met de Vlaamse leerlingen. Toen ik de overstap naar de reguliere ASO-school maakte, was ik verbaasd over de vooroordelen: dat allochtonen allemaal een dure gsm hebben maar geen geld willen besteden aan school, bijvoorbeeld. Toen ik hen vertelde over de leerlingen in de Okan-klas en over mezelf, gingen hun ogen wel open. De leerlingenraad organiseert sindsdien activiteiten samen met de leerlingen uit de Okan-klas.’

Maar ook buiten de school ondervond ze wat vooroordelen betekenen. ‘Omdat mijn moeder wilde dat ik echt goed Nederlands zou leren, stuurde ze me elke herfst-, kerst-, krokus-, grote vakantie naar een sportkamp. Allesbehalve een fijne ervaring. Ik kwam elke dag huilend thuis. Ik mocht niet meespelen, niemand wilde met mij bepaalde oefeningen doen, monitoren kwamen vaak niet tussen. Ik voelde me heel triest. Het is alleen dankzij het doorzettingsvermogen van mijn moeder, die dan elke keer naar die monitoren belde, dat ik heb doorgezet. Kinderen kunnen hard zijn, ze pikken natuurlijk ook op wat ze van volwassenen horen.’

‘Het zou verwonderlijk zijn dat jongeren een genuanceerder beeld hebben van migranten dan volwassenen’, zegt Clycq. ‘Zeker omdat ook scholen en leerkrachten het moeilijk hebben met diversiteit. Je kunt niet van jongeren verwachten dat ze daar beter mee omgaan dan volwassenen.’


DS, 02-09-2016 (Inge Ghijs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB