actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Politiek Light

Zeg nog eens dat een betoging niets uithaalt. Ze was dinsdag nog niet afgelopen toen federale ministers al lieten verstaan dat een belasting op kapitaal toch moet kunnen. En als de centrumrechtse coalities op onbegrip stuiten, komt dat inderdaad vooral door het gevoel dat ze niet fair tewerkgaan als ze de lasten over de bevolking verdelen.

Zo, meesmuilde Open VLD, bepalen de vakbonden nu al de politieke agenda? Wel, de peilingen die de meerderheid geen pret bezorgden en mandatarissen voor hun baantje doen vrezen, zullen daar ook wel een rol in spelen. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) ziet de bui al hangen en opende de tegenaanval. Is in België de fiscale druk op arbeid hoog, zei hij gisteren in De Tijd, ‘voor de belasting van kapitaal zitten we ook in het koppeloton’.

Krijgen we dit weer. De discussie dook al op bij de verkiezingen van 2014, toen het woord taxshift nog iets betekende waarvoor de minister nu vast geen reclame zou maken in brieven aan de belastingplichtige. Via sociale media krijgt hij, alsof het zo is afgesproken, al bijval van vermogensbeheerders (DS 25 mei). Zij en de minister verwijzen echter impliciet naar cijfers die belastinginkomsten vergelijken met het bbp. Toch vindt onder andere de Nationale Bank dit een ondeugdelijke voorstelling van zaken. Alleen een vergelijking met de basis waarop belastingen worden geheven, de inkomsten uit kapitaal dus, geeft aan hoe belastingopbrengsten correct moeten worden ingeschat. En dan fietst België allerminst in ‘het kop*peloton’, maar is het integendeel klaar om door de bezemwagen te worden opgeraapt. De reden van deze discrepantie is simpel: er is nu eenmaal veel kapitaal in België en als het al wordt belast, zijn de tarieven laag.

Om maar te zeggen, daar begint weer een perceptieoorlog. En misschien woedt die oorlog nog het felst in de coalitie zelf. Want in het handeltje dat de minister nu voorstelt (een vermogenswinstbelasting in ruil voor de selectieve verlaging van de vennootschapsbelasting), kan hij zo zijn prijs al opdrijven. Het is nu aan CD&V om daarop af te dingen. Politiek zoals op een Perzische tapijtenmarkt.

Als de coalitiepartijen de hand toch eens richting eigen boezem bewegen, hebben ze het over uitleg en communicatie – en hun gebrek daaraan, niet over inhoud of voortschrijdend inzicht. Ze verschansen zich in hun eigen gelijk onder het vertrouwde motto there is no alternative.

Maar dan is over principes geen discussie meer mogelijk. Het houdt ook in dat de coalitie zich verschuilt achter een vermeende objectieve noodzakelijkheid en het bijgevolg vertikt om verantwoordelijkheid op te nemen voor haar nochtans perfect legitieme politieke keuzen.

Het bracht Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) er zelfs toe om de oppositie – Wouter van Besien (Groen) mocht zich aangesproken voelen – te bezweren om niet langer ‘obstructie’ te plegen tegen het Oosterweelproject. Want dat plan zou toch wel ‘goed onderzocht’ zijn. Versta: niet zomaar te verbeteren. Daaruit spreekt een rare opvatting, zeker bij een legalist als Bourgeois, over wat de taak van de oppositie is.

In diezelfde logica wil de meerderheid nu dat de vakbonden ‘constructief’ in de regeringslogica meedenken, alsof ze hen slechts wil gedogen als een verlengstuk van de macht. (Daarin paste ook de ophef rond het groepstarief van de NMBS bij de betoging dinsdag. De kritiek dat een overheidsbedrijf toch geen betoging tegen de overheid moet faciliteren, kan alleen voortvloeien uit de wel heel misplaatste opvatting dat de NMBS de privé-eigendom van de coalitie zou zijn.)

Als de meerderheid tegenspraak, oppositie of debat afwijst en de legitimiteit van alternatieven niet kan erkennen, kunnen tunnelvisie en bunkermentaliteit niet ver af meer zijn. Dat toont zich al in de details: terwijl het overheidsapparaat nog maar eens extra de hand op de knip moet houden, krijgen de ministeriële kabinetten – de coalitiepartijen zelf dus – wel een extra budgetje (DS 25 mei).

Omdat kabinetten de partijpolitieke controle op de ambtenarij organiseren, zijn ze instrumenten van een oude, besloten politieke cultuur. In veel westerse democratieën staat die praktijk steeds feller ter discussie – populisme is er de bekendste diagnose van. Maar het gaat pas wringen als de elite weigert om knelpunten of problemen bespreekbaar te maken en dus te politiseren. Ze doodmeppen met het eigen gelijk miskent niet alleen de maatschappelijke pluraliteit en dynamiek. Het leidt ook tot uitsluiting van visies en een gebrek aan aandacht voor reële menselijke zorgen. Het suggereert vooral dat die elite autoriteit en overtuigingskracht mist. En dat is zwakke politiek.

DS, 26-05-2016 (Marc Reynebeau)