Wat is een diploma dan nog waard?


Eindtermen zijn het minimum dat de overheid verwacht van wie afstudeert. Bram Spruyt kan er niet bij dat er relativerende taal gesproken wordt bij het niet behalen daarvan.


Een aanzienlijk gedeelte van de leerlingen bereikt de huidige eindtermen voor wiskunde niet (DS 22 januari) . Voor Frans en Project Algemene Vakken werd die vaststelling al eerder gedaan. Het op gang getrokken debat over die eindtermen is dan ook broodnodig. Maar we moeten helder discussie voeren.

Laten we eerst het onderscheid tussen eindtermen en leerplannen duidelijk maken. Eindtermen zijn minimumdoelstellingen die de overheid voor elke type onderwijs vooropstelt. Alle leerlingen moeten die behalen. Vervolgens gaan de koepels daarmee aan de slag en leggen ze hun eigen accenten. Dat zijn de leerplandoelstellingen. De specifieke verhouding tussen eindtermen en leerplannen maakt twee zaken duidelijk.

1. Onderwijs is veel ruimer dan de eindtermen. Eindtermen zijn het minimum, er valt niet op af te dingen. In die zin is de vaststelling dat een substantieel gedeelte van de leerlingen bepaalde eindtermen niet behaalt, echt wel confronterend. Het is dan ook onbegrijpelijk dat die vaststelling genuanceerd wordt door te zeggen dat ‘peilingstoetsen niet noodzakelijk rechtstreeks meten waarmee kinderen bezig zijn op school’. Is dat niet juist de essentie van onderwijs: zaken leren die kinderen blijven meedragen, ook nadat de waan van de dag is vervlogen? Helemaal onbegrijpelijk is de suggestie van Sarina Simenon dat peilingstoetsen slechts een indicatie vormen omdat scholen ook kijken ‘naar de permanente evaluatie en het groeiproces van de leerling’. Dat laatste kan best een goede praktijk zijn met het oog op de studievordering doorheen het leerplichtonderwijs, maar niet in de derde graad van het secundair onderwijs. Wat kan een diploma anders zijn dan een bewijs dat men bepaalde kennis en vaardigheden effectief beheerst?

2. De minimumdoelstellingen zoals vervat in de eindtermen gelden voor alle leerlingen in een bepaald type onderwijs. Eindtermen zijn inderdaad een van de weinige schakels die alle leerlingen in Vlaanderen met elkaar verbinden, ongeacht het specifiek pedagogisch project van hun school. Ze vormen daarmee ook een van de weinige instrumenten die de overheid nog in handen heeft om via onderwijs gemeenschappelijkheid te creëren. In een onderwijsveld met grote verschillen tussen scholen is dat geen overbodige luxe.

Beide elementen zijn belangrijk, maar hun combinatie is dat nog meer. Debatten over eindtermen zitten altijd geklemd tussen tegengestelde verzuchtingen. Onderwijsverstrekkers pleiten doorgaans voor minder en meer algemeen (lees: vager) geformuleerde eindtermen. Dat geeft hen meer vrijheid om hun pedagogisch project ten volle te realiseren. Vanuit een bezorgdheid over gelijke onderwijskansen daarentegen zou men juist moeten pleiten voor meer en specifiekere eindtermen. Concreet geformuleerde eindtermen zijn immers veel nauwkeuriger te toetsen, te monitoren en bij te sturen. Je werkt niet aan gelijke kansen door problemen en verschillen weg te stoppen. Een onderwijsbeleid dat zich niet te veel moeit met hoe onderwijs ingericht wordt en zich beperkt tot het bepalen van wat bereikt moet worden, doet er goed aan nauwgezet op te volgen of wat vooropgesteld werd ook effectief wordt bereikt. In het debat over de hernieuwing van de eindtermen zal gezocht moeten worden naar een evenwicht tussen die twee verzuchtingen. Maar dat diploma’s moeten weerspiegelen of eindtermen effectief behaald werden, daarvan kan niet afgeweken worden.


DS, 23-02-2016 (Bram Spruyt)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB