SEKSUELE OPVOEDING VOOR MANNELIJKE ASIELZOEKERS: STIGMATISEREND OF EEN KWESTIE VAN GEZOND VERSTAND?

‘Ze hebben nog nooit een vrouw in bikini gezien’

Na een reeks verkrachtingen door migranten leert Noorwegen mannelijke asielzoekers in de opvangcentra hoe ze een vrouw moeten behandelen. Ook bij ons gebeurt dat al. ‘Sommige jonge, viriele mannen hebben gewoon nooit geleerd hoe zich in de buurt van een meisje te gedragen.’

‘Iemand dwingen om seks te hebben is niet toegelaten in Noorwegen, ook niet als je met die persoon gehuwd bent.’

Asielzoekers in het opvangcentrum van de Noorse stad Stavanger krijgen al enige tijd in groep ‘les’ over hoe ze een vrouw moeten benaderen en behandelen. Het handboek, dat ook andere centra gebruiken, kwam er nadat onderzoek naar een reeks verkrachtingen in Stavanger tussen 2009 en 2011 had uitgewezen dat slechts drie van de twintig daders autochtone Noren waren, de anderen waren migranten, vooral van Afrikaanse origine.
Het feit was voor The New York Times opmerkelijk genoeg om er vorige week een groot artikel aan te wijden. De krant belichtte daarmee misschien wel een van de grootste taboes in de huidige vluchtelingencrisis: de link tussen migratie en seksueel geweld. Weinig Europese politici durven het thema aan te snijden, bang om de vluchtelingen en vele (moslim)migranten die voor oorlog en geweld op de loop zijn allemaal als potentiële verkrachters te bestempelen, onterechte angsten aan te wakkeren bij de bevolking (die nu al overal IS-terroristen ziet) en zo extreemrechtse politici in de kaart te spelen.
In eigen land probeerde filosoof en hoogleraar emeritus Etienne Vermeersch (UGent) het onlangs nog, in een interview met De Standaard, door te verwijzen naar de spectaculair gestegen cijfers over verkrachtingen in Zweden. ‘Er zullen altijd verscheidene factoren zijn, maar één van de verklaringen is de instroom van grote groepen moslims, onder meer uit Somalië’, zei hij. De intellectueel bleek zich serieus te vergalopperen. De verklaring ligt vooral in de ruimere definitie van verkrachting in de nieuwe strafwet en een betere registratie door politie.

EDUCATIEVE FILM
Ook de burgemeester van Arendonk, Kristof Hendrickx (N-VA), verslikte zich onlangs toen hij in een brief aan de asielzoekers van het opvangcentrum op zijn grondgebied vroeg om ‘de meisjes, vrouwen en dergelijke’ niet lastig te vallen. Een kleine groep mannelijke asielzoekers sloofde zich volgens de burgemeester uit om de plaatselijke meisjes en vrouwen ‘beter te leren kennen’.

‘Ze doen dingen die in onze samenleving niet gepast zijn’, vond Hendrickx.

‘Zo hangen ze in de bus ongevraagd hun arm om de schouder van een meisje en tonen haar een tekst- of spraakberichtje met hun smartphone, met de boodschap I love you erop. Niet kwaad bedoeld misschien, maar vaak vervelend.’

Bewijzen of officiële klachten waren er niet, de inhoud van de brief kwam Hendrickx dan ook op kritiek te staan. Zijn bewoording was op zijn minst lomp en stigmatiserend. Toch komt er na overleg met de directie van het opvangcentrum een ‘educatieve film’ om de bewoners duidelijk te maken wat gepast gedrag is. Aan bod komen: wildplassen, zwerfvuil, persoonlijke hygiëne en ongewenste intimiteiten.

Overdreven? In het centrum van Kapellen vinden ze ongetwijfeld van niet. Daar leren ze mannen in groepsgesprekken en met de hulp van slides al jaren over seksualiteit en relaties. Aan de hand van powerpointslides wordt hen bijvoorbeeld ingepeperd dat het niet oké is om een vrouw in kort rokje ‘hoer’ of ‘slet’ te noemen en dat het niet oké is om een vrouw te dwingen tot seks, ook niet binnen een relatie.

Mag het of mag het niet? Bij het onderricht over seksualiteit en relaties wordt vertrokken van confronterende stellingen.

EEN MEISJE IN BIKINI!
Eigenlijk doet Kapellen daarmee hetzelfde als wat Noorwegen doet. De aanleiding voor de sessies was gelukkig niet zo erg als in Stavanger, maar na enkele negatieve ervaringen met jonge, viriele mannen voelde de directie wel een nood.

‘Van buurtbewoners kregen we al eens opmerkingen dat de jongens van het opvangcentrum meisjes streelden, bijvoorbeeld op de bus of in het zwembad’, erkent Britt De Herdt, adjunct-directeur van het centrum in Kapellen (560 bewoners). ‘De jonge mannen dachten dat alles mocht, omdat de meisjes een bikini droegen.’

'Ze hadden duidelijk geen idee hoe ze op een normale manier met meisjes contact moesten leggen en hoe ze zich in hun buurt moesten gedragen. Kan je het hen kwalijk nemen? Ze hebben het nooit geleerd.'

‘Velen hadden in hun land nog nooit een vrouw in bikini gezien. Contact met een meisje wordt voor hen nog vaak geregeld.’

Dezelfde echo’s klinken door in het verhaal van The New York Times over het opvangcentrum in Stavanger. Zo was de 33-jarige Abdu Kelifa uit de Hoorn van Afrika in shock toen hij in Noorwegen vrouwen in het openbaar in lichte kledij zag, kussend en drinkend.

GEEN PRIVACY IN CENTRA
Zijn het vooral de ‘grote groepen moslims’, zoals Vermeersch insinueerde, die andere waarden en normen meebrengen?

Gart Goorden van de Vrouwenraad: ‘Op een studiedag van de Vrouwenraad in november zei een erkende vluchtelinge: 'Onze Arabische mannen zijn fysiek in België, maar mentaal nog in hun land, terwijl wij vrouwen fysiek én mentaal in België zijn.’ Dat vond ik treffend gezegd. Ik denk dat vrouwen zich meer willen integreren omdat ze naar de toekomst van hun kinderen kijken. Mannen houden meer vast aan hun gewoontes. Een mannelijk personeelslid van een opvangcentrum vertelde me dat mannen uit bepaalde landen soms moeilijk iets willen aanvaarden van een vrouwelijke collega.’

Toch wil niemand met de vinger naar moslimmannen wijzen. Omdat normen en waarden geen probleem van religie zijn, klinkt het. De Herdt (Kapellen): ‘Mannen die geen school hebben gelopen en van het platteland komen hebben andere waarden en normen dan mannen die een diploma hebben en uit de stad komen. Dat heeft niets met religie te maken.’

De Herdt geeft zelf seksuele opvoeding aan de mannen in het asielcentrum. Is het niet soms op eieren lopen? Aanvaarden ze wat ze hen wil bijbrengen? ‘Ik wijs hen niet met de vinger. Ik probeer hen zodanig te betrekken dat de les een echt gesprek wordt. De mannen kunnen alles vragen, en dat doen ze ook. Nadien reageren de meesten positief. En ik zeg er altijd bij: wat voor mannen geldt, geldt ook voor vrouwen.’

‘ONZE ARABISCHE MANNEN’
Andere centra zouden het voorbeeld van Kapellen al hebben gevolgd. De slides staan als ‘good practice’ op een aparte website van de Vrouwenraad, zodat andere centra met een vrouwenwerking er zich door kunnen laten inspireren. Gart Goorden is blij met zulke groepssessies en moedigt ze aan, in de eerste plaats voor de vrouwen ín de asielcentra. Want zij hebben vaak het meest te lijden onder de aanwezigheid van zo veel testosteron.

Het ergste verhaal daarover komt uit het opvangcentrum in het Duitse Giessen, waar plaats is voor 6.000 mannen en vrouwen. Volgens berichten enkele maanden geleden was er sprake van verkrachtingen, aanrandingen en dwangprostitutie. Meisjes en vrouwen zouden er slachtoffer zijn van landgenoten met wie ze gevlucht zijn en van wie ze vaak afhankelijk zijn.

Als het Duitse Giessen iets aantoonde, dan is het dat mega-opvangkampen voor mannen en vrouwen nooit een goed idee zijn. Hoe meer mensen op elkaars lip moeten leven, hoe meer problemen dat geeft, op alle vlak. Alleenstaande vrouwen zijn sowieso al bijzonder kwetsbaar in de opvang. Vaak zijn ze uit hun land gevlucht voor seksueel geweld of genitale verminking of tijdens hun vlucht aangerand. En dan belanden ze in de asielcentra ook nog eens tussen een meerderheid van jonge, viriele mannen.

In eigen land gebeurden nog geen grote incidenten. Een verklaring is misschien dat mega-opvangkampen voor duizenden asielzoekers hier niet bestaan. Maar asielcentra doen er niet flauw over, ook bij ons voelen vrouwen in de centra zich vaak (subjectief) onveilig. Dat leerde onderzoek van de Vrouwenraad enkele jaren terug.

Het grote probleem is dat vrouwen in de meeste opvangcentra van Fedasil en partners amper privacy hebben. Alleen in Arendonk en Sint-Truiden bestaan aparte vrouwenvleugels. De vrouwen hebben een sleutel en beslissen zelf wie ze op de gang en hun kamer toelaten. In veel andere centra kunnen ze daar alleen van dromen, en moeten ze langs een haag nieuwsgierige mannen naar de douche. Geruchten over (gedwongen) prostitutie zijn in grote centra ook nooit veraf.

IN GROEP NAAR TOILET
‘Ik spreek geregeld met vluchtelingenvrouwen’, zegt Julie Weyne die tot voor enkele jaren geleden in het opvangcentrum Klein Kasteeltje in Brussel werkte en met fotografe Lisa Van Damme voor het boek Transit51 portretten maakte van sterke vrouwen in het asielcentrum.

Vaak zeggen ze me: overdag valt het mee, maar als het personeel van het centrum om 17 uur naar huis gaat en als het donker wordt, begint het echte leven pas.'
‘Sommige vrouwen durven hun kamer niet buiten te komen. Ze slapen half wakend, alleen afgeschermd door een gordijntje, bang dat iemand plots aan hun bed staat. En ze durven alleen in groep naar het toilet of de douches op de gang te gaan.’

‘Het gebeurt dat vrouwen bij de politie een klacht indienen wegens aanranding of verkrachting en dat ze die nadien weer intrekken omdat ze bang zijn of worden bedreigd’, zegt Weyne. ‘Als personeelslid zie je maar het topje van de ijsberg. Veel vrouwen zijn kwetsbaar en lopen er niet mee te koop. Maar zelfs al zijn er niet veel incidenten, de belangrijkste vaststelling is dat vrouwen zich onveilig voelen. En dat onveiligheidsgevoel moeten we aanpakken. Ondanks eerdere beloftes, zie ik op dit vlak weinig gebeuren. Zeker in de huidige crisistijd heeft Fedasil er weinig aandacht voor.’

BREI-AVOND
Na het onderzoeksrapport van de Vrouwenraad startte die met hulp van lokale vrijwilligers en Fedasil in de meeste asielcentra wel een vrouwenwerking.

‘Wij willen de vrouwen uit hun isolement halen’, zegt Goorden. ‘Door zowel in als buiten het centrum activiteiten voor hen te organiseren, zoals brei- of knutselmomenten, geven we hen het gevoel dat ze veilig zijn en geven we hen de kans tot rust te komen.’

Volgens Weyne (Transit51) lost een brei-avond het onveiligheidsgevoel niet ten gronde op. ‘Vrouwen hebben veel meer psychosociale begeleiding nodig.’

‘Op zulke activiteiten komen de tongen al eens los, hoor’, zegt Goorden.

‘Vrouwen kunnen er in een veilige omgeving over elkaars problemen praten. Wij grijpen die momenten altijd aan om hen op hun rechten te wijzen, zoals het recht om neen te zeggen als ze door een man worden benaderd.’

Empowerment, noemt de Vrouwenraad dat. Hoe meer zelfvertrouwen je vrouwen geeft, hoe sterker ze hun mannetje staan. Net daarom organiseert het opvangcentrum van Kapellen niet alleen groepssessies voor mannen, maar ook voor vrouwen.

‘Maar’, voegt Goorden eraan toe. ‘Eigenlijk zouden niet de vrouwen zich moeten aanpassen, omdat ze zich onveilig voelen. Het zijn de mannen die zich moeten aanpassen en zich moeten gedragen!’

Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20151227_02039063

Eigen mening:
‘Seksuele opvoeding voor mannelijke asielzoekers: stigmatiserend of een kwestie van gezond verstand’ vragen ze zich af in dit artikel. Naar mijn mening is deze seksuele opvoeding nodig! De mannen en vrouwen die vluchten naar België komen uit een heel andere cultuur. Als een man nog nooit een streepje bloot heeft gezien bij een vrouw, kan ik begrijpen dat ze niet weten hoe ze moeten reageren als ze de meisjes en vrouwen in België zien wandelen, laat staan in bikini zien. Is het hun fout? Mij lijkt dat niet! Moeten ze voorbereid zijn op wat ze kunnen zien? Jazeker! Ik keur hun gedrag zeker niet goed, maar ik kan het misschien ergens wel begrijpen. Daarom ben ik helemaal voorstander van deze seksuele opvoeding.
Ik zou heel deze seksuele voorlichting zelfs durven open trekken naar een les in onze normen en waarden. Ik vind niet dat ze hun normen en waarden allemaal over boord moeten gooien, maar ik denk dat voor een goede integratie kennis van onze normen en waarden nodig zijn. Uiteraard zullen ze zich moeten aanpassen en misschien moeten wij Belgen ook eens wat meer water bij de wijn durven doen. Ik vind wel dat de migranten meer moeten aanpassen dan wij Belgen, maar misschien kunnen we wel begripvol optreden wanneer ze bepaalde zaken niet begrijpen of in onze ogen ‘verkeerd’ doen. Mij lijkt het alleszins een interessante dialoog wanneer we normen en waarden kunnen uitwisselen en uitleggen waar voor ze staan. Zo begrijpen beide partijen elkaar en is een verzoening van twee culturen misschien toch mogelijk.