Basra in handen van sjiitische maffia
 

Basra is in handen van sjiitische maffia gevallen


Een maffia van sjiitische partijen en milities regeert Basra. Hun strijd om macht en geld kost veel levens.


„Ik kan niet met je praten”, zegt Sajid Saad Hassan, een professor aan de Landbouwfaculteit in Basra. „Ik ben geen lid van een partij en geen enkele militie beschermt me.”

Hassans uitlatingen tegen een westerse journalist typeren de situatie in de Iraakse oliestad, waar sjiitische partijen en milities in een machtsstrijd zijn verwikkeld. De stad die onder leiding van het Britse leger het voorbeeld van rust was voor de rest van Irak, is in feite in handen van de maffia. Terwijl alle aandacht naar de moeizame regeringsvorming in Bagdad ging, konden sjiitische groepen in Basra hun gang gaan. Of het zo hoog is opgelopen door de invloed van Iran of van politici uit Bagdad die een nieuwe machtsbasis zoeken, is niet helemaal duidelijk.

Zeker is dat de zes (sjiitische) partijen in de provincie Basra moeite hebben de macht te delen. Drie daarvan hebben eigen milities, die geïnfiltreerd zijn in de politie en de bewaking voor de oliewinning. Want de strijd gaat behalve om de macht ook om de lucratieve smokkel van olie en benzine die illegaal wordt afgetapt of gestolen.

Basra’s politiechef Hassan Swadi al-Saad steekt niet onder stoelen of banken dat hij door die instroom van politieleden de helft van zijn mannen niet vertrouwt. De politiechef is in een directe strijd verwikkeld met gouverneur Mohammad al-Waeli, die hem kwalijk neemt dat hij politie-eenheden heeft opgeheven na klachten van de Britten. Die hadden vastgesteld dat leden van die eenheden doodseskaders leidden, aanslagen op Britten uitvoerden en olie aftapten. Al-Waeli heeft vergeefs geprobeerd de politiechef te ontslaan, terwijl anderzijds de provincie Basra er evenmin in slaagde de gouverneur weg te sturen.

Vorige week escaleerde de strijd met een aanslag op Al-Saads konvooi, die hij maar net overleefde. Hij verdenkt leden van zijn eigen korps die tevens lid zijn van een militie. Dinsdag slaagde een aanslag op een van zijn naaste medewerkers wel.

Maar dit is de top van de ijsberg. Basra is vandaag een stad waarin pamfletten worden uitgedeeld om te waarschuwen dat kijken naar voetbal onislamitische reacties kan oproepen, waar vrouwen worden lastiggevallen als hun hoofddoek te veel haar vrijlaat, waar intellectuelen worden bedreigd als ze weigeren lid te worden van een partij, waar ook soennieten hun leven niet meer zeker zijn. Honderden families zijn de stad ontvlucht.

Intimidaties en geweld hebben in de afgelopen twee maanden aan 174 mensen het leven gekost, het dubbele van de twee maanden daarvoor. De nieuwe (sjiitische) president Al-Maliki kondigde vorige week de noodtoestand af in Basra toen de partij van Basra’s gouverneur dreigde de oliekraan dicht te draaien. Hij stuurde het Iraakse leger de straat op en bezwoer de milities en bendes te zullen aanpakken.

Het antwoord liet niet lang op zich wachten. Zaterdag blies een zelfmoordterrorist zichzelf op een druk marktplein op: 28 doden. En zondag opende een politie-eenheid het vuur op een soennitische moskee: zeker twaalf doden. De overduidelijke boodschap hierachter: premier Al-Maliki, bemoei je er niet mee. Daarmee eist Basra evenveel van zijn aandacht als het geweld in en om Bagdad. Want de maffia laat zich niet zomaar de deur wijzen.


Trouw, 08-06-2006