Hoeveel CO2 kost het om uw boterham te beleggen?
 

Smos is slecht voor het klimaat


Willen we de klimaatdoelstellingen halen, dan moeten we anders gaan eten. Een Britse studie geeft alvast tips voor boterhammen met beleg.


‘Met of zonder groenten?’ Wie die vraag krijgt in een broodjeszaak, laat het antwoord wellicht afhangen van persoonlijke smaak of gezondheidsoverwegingen. Maar van de milieu-impact?

Een Britse studie heeft voor veertig belegde boterhammen de ecologische voetafdruk berekend, uitgedrukt in aantal gram CO2-uitstoot. U raadt het al: ‘mét groenten’ weegt ecologisch zwaarder door dan zonder. Tussen ‘kaas en mayonaise’ en ‘kaas, mayonaise en tomaat’ zit een kleine 100 gram CO2-uitstoot verschil, ofwel één kilometer rijden met een familiewagen.

‘Maar rood vlees heeft veruit de zwaarste impact’, zegt Corné van Dooren van het Voedingscentrum, een Nederlands agentschap voor eetadvies. Van Dooren onderzoekt hoe we gezonder én duurzamer kunnen eten. ‘Boterhammen met confituur, pindakaas, humus of een ander plantaardige beleg zijn gemiddeld duurzamere keuzes dan vlees.’


Zelf beleggen

Kaas – wat dan wel vegetarisch, maar niet plantaardig is – scoort zowaar slechter dan kip (zie grafiek). Maar varkensvlees, zoals ham en spek, spant de kroon. De boterham die als slechtste uit de studie kwam, is er eentje die we hier niet kennen: een ‘all day breakfast’, met spek, worst, ei en mayonaise. Goed voor 1.441 gram koolstofdioxide of een autorit van ongeveer 14 kilometer. De combinatie ham en kaas stond op twee, garnaalsalade op drie.

Bovenstaande berekeningen gelden voor voorverpakte boterhammen, een segment dat in het Verenigd Koninkrijk populairder is dan bij ons. Maar de vergelijking tussen ingrediënten gaat evengoed op voor thuis: ook voor een zelf belegde boterham is kip een ecologischere keuze dan ham.

Zelf beleggen is dan weer veel duurzamer dan voorverpakt kopen. Als je zelf je boterhammen maakt, verspil je minder eten en gebruik je minder verpakking. Er komt ook geen bandwerk in een bedrijf aan te pas. En vooral: voorverpakte boterhammen horen in de koude keten: ze moeten constant in gekoelde omgeving getransporteerd en bewaard worden.

‘Over het algemeen zijn voorverpakte maaltijden slechter voor het milieu’, zegt ook Van Dooren. ‘Al geldt dat niet voor alles. Zo is het efficiënter om op industriële schaal soep te maken dan elk afzonderlijk thuis.’


Houdbaarheidsdatum

De studie schuift enkele oplossingen naar voren om de impact van belegde boterhammen te verkleinen: energie-efficiëntere tuin- en landbouw, lichtere verpakkingen, beter afstemmen van vraag en aanbod en een langere houdbaarheidsdatum. ‘Die datum is nu nog vaak een kwaliteitsgarantie: hoe lang blijft het broodje vers en knapperig. Maar een dag later hoef je het nog niet weg te gooien. Het is dan nog niet bedorven’, zegt Van Dooren.

Om de impact van de broodjes, en van onze voeding in het algemeen, te verkleinen, zullen we ook aan recepten moeten sleutelen. Voor de boterhammen opperen de onderzoekers: kleinere hoeveelheden vlees, vis en kaas, minder tomaat en sla.

‘Willen we de klimaatdoelstellingen halen, dan moeten we op alle vlakken inbinden: productie, verspilling en wát we eten’, zegt Van Dooren. ‘Voeding staat in voor 25 tot 30 procent van onze uitstoot van broeikasgassen, méér dan verkeer. Het zal dus van iedereen een inspanning vereisen.’


DS, 26-01-2018 (Lotte Alsteens)