De tirannie van het nieuwe normaal
 

De tirannie van het nieuwe normaal

Mia Doornaert


Het was een indrukwekkende toespraak die Jeff Flake, Republikeins senator van Arizona, dinsdagavond in de Senaat hield. Flake is een Amerikaanse conservatief. Men kan het eens of oneens zijn met het conservatisme, maar het is een respectabele politieke filosofie, net zoals het liberalisme of het socialisme dat zijn. Juist als conservatief en als Republikein was Flake vernietigend voor president Donald Trump, en kondigde hij aan dat hij volgend jaar geen kandidaat meer is voor herverkiezing.


De toespraak vormt aanbevolen lectuur, niet alleen om haar allure en stijl, maar omdat ze ook lessen inhoudt voor andere democratieën dan de Amerikaanse (DS Online 25 oktober). Flake zei onder meer: ‘De notie dat men zou moeten zwijgen wanneer de normen en waarden die Amerika sterk maken *ondermijnd worden, en wanneer de bondgenootschappen en overeenkomsten die de stabiliteit van de wereld verzekeren, geregeld ondermijnd worden door een niveau van denken dat in 140 tekens past – de notie dat men niets zou mogen zeggen, niets zou mogen doen ten opzichte van een dergelijk wispelturig gedrag, is ahistorisch en (...) zeer ondoordacht.’

En nog: ‘In deze eeuw deed een nieuwe zinsnede haar intrede om de accommodatie aan een nieuwe en onwense*lijke orde te beschrijven: the new normal. Maar we mogen ons nooit aanpassen aan de huidige grofheid van de nationale dialoog – waarvan de toon nu aan de top wordt gezet.’

Het ‘niveau van denken dat in 140 tekens past’, is inderdaad zeer gevaarlijk bij een Amerikaanse president, want Amerika speelt nog altijd een belang*rijke rol in een wereldorde die allesbehalve ordelijk is. Daarin is de president helaas wel een kind van zijn tijd. Ook in andere democratieën, ook in België, is een vorm van hysterie het maatschappelijke en politieke debat binnengekomen, met de sociale media als vehikel.

Een jeugdrechter spreekt in een radiodebat met diep gevoel over ‘schrijnende situaties waarbij mensen niet eens voor zichzelf kunnen zorgen, zodat je de vraag kan stellen of zij wel voor een kind kunnen zorgen’. Eén zin wordt uit de context gelicht en prompt wordt ze in de 140 tekens met pek en veren besmeerd. Er wordt in onze media nergens behoorlijk bericht over de Verenigde Naties, maar dan breekt plotseling een storm uit over één routinestemming van de Belgische delegatie in New York. De protesten in 140 tekens muntten opnieuw meer uit door ahistorisch buik*gevoel dan door kennis van de feiten. En zo zijn er talloze voorbeelden.

De grofheid in het debat is ook niet tot de VS beperkt. Als bijvoorbeeld de jongerenbeweging van Ecolo de staatssecretaris voor Asiel en Migratie als een nazisoldaat afbeeldt, gedraagt ze zich bijzonder trumpiaans.

En dan is er de andere kwaal die Flake aanwees, de tirannie van het nieuwe normaal. Kinderen leren steeds minder op school, maar beginnen steeds vroeger aan seks? The new normal. Steeds minder Vlamingen kunnen nog behoorlijk Nederlands spreken en schrijven? The new normal. Het beroep van leraar wordt alsmaar lastiger omdat veel jongeren het verschil niet meer kennen tussen mondigheid en onbeschoftheid? The new normal. Wie daar nog maar vragen bij heeft, is per definitie een elitaire, preutse, archaïsche kniesoor.

Kritiek op Trump is, zoals de conservatieve Jeff Flake demonstreerde, niet per se ‘links’. Te vaak dient de kritiek op de Amerikaanse president als een kwaliteitslabel voor de eigen progressiviteit, als alibi voor het gebrek aan waakzaamheid voor de kwaliteit van de eigen democratie. Die democratie wordt niet gediend door buikgevoel in 140 tekens, door de tirannie van the new normal, door trumpiaanse grofheid in het eigen politiek debat. Om de titel van een ooit veelbesproken boek te parafraseren, de toespraak van Flake is ook voor niet-Amerikanen een aansporing om waakzaam te zijn voor ‘de Trump in elk van ons’.

Mia Doornaert is onafhankelijk expert in internationale betrekkingen.


DS, 26-10-2017