Afghaanse versie Guantanamo
 

‘VS hebben nog een versie van Guantánamo’


Rotterdam, 27 febr. Het Amerikaanse leger houdt ongeveer 500 ‘terreurverdachten’ vast in de Bagram-gevangenis, vlakbij de Afghaanse hoofdstad Kabul. The New York Times, die het nieuws gisteren bracht, stelt dat het detentiecentrum sinds 2004 dient als alternatief voor de Amerikaanse marinebasis Guantánamo Bay in Cuba.


In september 2004 zouden de Nationale Veiligheidsraad en het Witte Huis hebben besloten het transport van gevangenen naar Guantánamo Bay te staken. Het Amerikaanse Hooggerechtshof bepaalde eind juni 2004 dat de ‘vijandelijke strijders’ die daar vastzitten recht hebben op een proces voor een Amerikaanse rechter.

Na die uitspraak richtte het Pentagon militaire tribunalen op die de status van de ‘vijandelijke strijders’ in het strafkamp moeten toetsen. Gevangenen worden bijgestaan door een advocaat van het Amerikaanse leger. Ook kunnen ze getuigen oproepen, kennisnemen van de beschuldigingen jegens hen en bewijsstukken opvragen. In Bagram bestaan soortgelijke tribunalen, maar hebben de gevangenen bovenstaande rechten niet.

De Bagram-gevangenis telde in 2004 ongeveer 100 gevangenen, vorig jaar steeg dit aantal tot 600. De gevangenis functioneerde sinds 2002 vooral als een ‘doorvoercentrum’. Gevangengenomen personen werden binnen enkele weken gescreend, waarna alleen de ‘waardevolle en gevaarlijke’ verdachten werden doorgestuurd voor verhoor op Guantánamo.

Sinds 2004 heeft de detentie van de gevangenen een definitief karakter gekregen. Gemiddeld zitten gevangenen er 14,5 maanden vast, zonder dat ze aangeklaagd worden of een advocaat mogen raadplegen. Hun status van ‘vijandelijk strijder’ wordt slechts rudimentair bekeken, aldus een legerofficier in de Amerikaanse krant.

Een anonieme Pentagon-medewerker die de gevangenis ooit bezocht, stelt dat „Bagram nooit was bedoeld als lange-termijn faciliteit, en nu het dat wel is, ontbreekt het aan geld en middelen”. De omstandigheden zijn, volgens hem, erger dan op Guantánamo. Het Internationale Rode Kruis heeft toegang tot de gevangenis.

De meeste gevangenen werden opgepakt in Zuid-Afghanistan. Uit de verhalen van vrijgekomen gedetineerden blijkt dat velen onterecht vastzaten. Ze werden vastgenomen nadat ze waren aangegeven door vijanden of omdat ze weigerden smeergeld te betalen aan de plaatselijke politie.


NRC, 27 februari 2006