Pedro De Bruyckere over authentieke leerkrachten
 

‘Toon interesse in je leerling. Pas dan ben je geen vakidioot’


Pedagoog Pedro De Bruyckere vroeg 1.500 leerlingen wat hun leraar authentiek maakt. Betrokkenheid en passie blijken belangrijker dan gezag.


‘Ik had eens een leerkracht die al z’n moppen in de kantlijn van zijn handboek had geschreven. Hij week daar nooit van af. Elke klas kreeg exact dezelfde les met exact dezelfde grappen. Man, dat was saai.’

Het is maar een van de vele uitspraken die de pedagoog Pedro De Bruyckere, docent aan de Gentse Arteveldehogeschool, de voorbije jaren verzamelde bij 1.500 Vlaamse leerlingen uit het vijfde en zesde middelbaar. Hij deed dat in het kader van zijn proefschrift aan de Open Universiteit in Heerlen (Nederland).

De Bruyckere wilde weten wat een ‘authentieke leerkracht’ precies is in de ogen van de leerlingen. ‘We hebben vandaag de mond vol van authentieke leiders en ook over authenticiteit wordt al lang gefilosofeerd, maar wat vinden de leerlingen daar nu zelf van?’, zegt De Bruyckere.

Het recept dat daaruit voortkwam, kan veel leerkrachten vertrouwd in de oren klinken: een leerkracht moet expertise hebben, met enthousiasme en passie voor de klas staan, betrokken en begaan zijn maar toch professionele afstand bewaren. Bovendien mag lesgeven nooit bandwerk worden: elke leerling is anders, dus onderwijs is maatwerk.

Een opvallende afwezige in dat recept is ‘gezag’. Moet gezag onopvallend zijn om als leerkracht authentiek over te komen?

‘De leerlingen vermelden het inderdaad zelden. Gezag is in het beste geval indirect: omdat je expertise hebt en die boeiend kunt overbrengen, straal je autoriteit uit. Want als je zeker bent van je stuk, is er ruimte genoeg om je klas in de hand te houden. Moet je gezag laten gelden, dan kom je in een expliciete machtsrelatie terecht: dat weegt op betrokkenheid, enthousiasme en vergroot de afstand tussen leerling en leerkracht.’

Is technologie in de klas – iPads, computers en smartboards – een hulp of een bedreiging?

‘Heel lang werd over technologie in de klas gedacht als de vooruitgang die leerkrachten overbodig zou maken. Maar dat lijkt iedereen, ook de bedenkers ervan, vandaag echt wel voorbij te zijn. Technologie moet leerkrachten in de eerste plaats ondersteunen bij het lesgeven.’

Gestolen momenten, informeel contact, blijken waardevol voor zowel leraar als student. Hoe komt dat?

‘Er was een leerlinge die vertelde hoe haar leerkracht tijdens een schooluitstap naast haar kwam zitten in de metro. Plots vroeg die hoe het leven voor haar liep. Ze was geraakt door die vraag. Zo’n kort, informeel moment kleurt de blik van de leerling naar de leerkracht: plots wordt die persoon meer dan een vakidioot, om het met hun woorden te zeggen. Dat soort spontane interesse in de leefwereld van de studenten ervaren ze als erg authentiek.’

‘Nochtans moet ook dan de leerkracht in zijn of haar rol blijven: de leerling verwacht niet dat de leerkracht plots over de eigen relatieproblemen vertelt. Dat is voor de leerlingen way too much information.’

Wat als je een authentieke azijnpisser bent? Kun je dan wel les geven?

‘Op café ben je anders dan wanneer je voor de klas staat. Het is belangrijk om bepaalde aspecten van je persoonlijkheid te versterken als die relevant zijn voor je beroep. In het geval van de azijnpisser is dat misschien geduld en betrokkenheid. Maar het is zeker dat je er als leraar niet zo gemakkelijk van af komt als de razend onsympathieke maar geniale arts Dr. House.’

Als authenticiteit zo belangrijk is, zou ze dan deel moeten uitmaken van de evaluatie in lerarenopleidingen?

‘Neen. De relatie tussen leerlingen en leerkrachten is ontzettend belangrijk: indien betrokken en goed, heeft ze een positief effect op de studieresultaten van de student. Ik wilde wat dieper graven in een stukje van die relatie, door in te zomen op authenticiteit. Maar laat dit onderzoek niet leiden tot een nieuwe checklist die afgevinkt moet worden. Je kunt niet van iemand verwachten dat hij of zij “zichzelf moét zijn”.’


DS, 07-06-2017 (Sarah Vankersschaever)