België rode lantaarn voor groene taksen
 

België rode lantaarn voor groene taksen


Van elke honderd euro die de Belgische overheden binnenkrijgen aan belastingen of sociale lasten, zijn er 4,7 afkomstig uit milieuheffingen. Nergens in de Europese Unie is dat aandeel lager, zo maakte Eurostat gisteren bekend.


Itinera-econoom Ivan Van de Cloot stelde in zijn boek Tax Shift al vast dat België op het vlak van milieu*heffingen een slecht figuur slaat. Het is veel verstandiger om belastingen te heffen op activiteiten met een nadelig maatschappelijk effect, zoals vervuiling, dan op positieve activiteiten zoals arbeid. Maar België doet precies het omgekeerde. Want de belastingen op arbeid zijn juist nergens zo hoog als in ons land. ‘Hogere milieubelastingen zijn gewoon beter voor het functioneren van de economie’, zegt Van de Cloot.

Bart Van Craeynest, de hoofdeconoom van vermogensbeheerder Econopolis, is dezelfde mening toegedaan. ‘Puur economisch gezien is het beter om vervuiling te belasten dan arbeid. Daarmee zit je altijd goed: je remt vervuilende activiteiten af en je haalt er inkomsten mee binnen. Belasten moet je toch, doe het dan op een manier die zo weinig mogelijk schade aan de economie toebrengt.’

De cijfers van Eurostat dateren van 2015. Sindsdien heeft de regering wel stappen in de goede richting gezet, zegt Van Craeynest. De taxshift is gedeeltelijk gefinancierd met milieubelastingen, zoals hogere accijnzen op diesel, een hogere btw op elektriciteit en het rekeningrijden voor vrachtwagens. De kans is groot dat België door die maatregelen nu al niet langer op de allerlaatste plaats bungelt, zegt ook Mathias Bienstman van de Bond Beter Leefmilieu. Maar dat neemt niet weg dat er nog altijd ruimte is om de lasten op vervuiling te verhogen en die op arbeid te verlagen.

Van de Cloot denkt dat vooral de belastingen op autorijden nog hoger kunnen. ‘De accijnsverhoging op diesel beïnvloedt het gedrag nauwelijks. Daarvoor zijn grotere aanpassingen nodig. Maar het politiek debat wordt zelden gevoerd op basis van hoe een belasting het gedrag kan beïnvloeden. Meestal kijkt men naar hoe een fiscale maatregel ontvangen wordt bij de achterban. Fiscaliteit is bij ons bijna altijd een cadeaupolitiek. Men vraagt zich vooral af wie er beloond kan worden, in ruil voor electorale steun. Wat dat betreft hebben we dringend meer fiscaal-economische geletterdheid nodig.’


Aanbevelingen

De Bond Beter Leefmilieu heeft wel een paar concrete aanbevelingen voor een regering die het beter wil doen. Bienstman: ‘Je kan de energiebelasting milieuvriendelijker maken door stookolie en aardgas meer te belasten, en elektriciteit eventueel wat minder. Ook zou je een CO2-heffing kunnen koppelen aan de elektriciteitsproductie. Maar die zal bij ons niet zoveel opbrengen, omdat er geen elektriciteitscentrales op steenkool meer zijn. Voorts kan het rekeningrijden voor vrachtwagens worden uitgebreid naar de regionale wegen. Je zou zelfs kunnen denken aan een hoger btw-tarief voor weinig duurzame producten zoals vlees, en een verlaagd tarief voor duurzame diensten zoals het herstel van een mobiel telefoontoestel. Nu is het andersom.’

Van Craeynest benadrukt dat *milieuheffingen dringend nodig zijn om de lasten op arbeid te verlagen. ‘Je kunt de fiscale mix op die manier verbeteren, in die zin dat het belastingstelsel gunstiger wordt voor de economie. Als je met de inkomsten uit milieuheffingen de lasten op arbeid verlaagt, wordt de economie als geheel sterker. Door de enorm hoge lasten op arbeid halen we ons nu heel veel problemen op de hals.’

Zelfs de mobiliteitsproblemen zijn eraan gelinkt. Want de populariteit van de salariswagen is vooral te danken aan de fiscaal gunstigere behandeling in vergelijking met gewoon loon. Daarom is het zo lastig om het gebruik ervan terug te dringen, bleek gisteren ook uit het standpunt hierover van de sociale partners. Ook in die zin zou het vergroenen van het belastingstelsel heilzaam zijn. Als daardoor de lasten op arbeid naar beneden kunnen, zijn alternatieve loonvormen als salariswagens en ecocheques minder nodig. Een eventueel bezwaar tegen meer milieubelastingen is de zogenaamde regressiviteit ervan: lagere inkomens worden er zwaarder door getroffen dan hoge. Maar dat is volgens Van de Cloot makkelijk op te lossen door de inkomstenbelastingen ter compensatie progressiever te maken.


DS, 06-04-2017 (Ruben Mooijman)