De treurige tragiek van de Brexit
 

De treurige tragiek van de Brexit


De Britten krijgen minder chocolade voor hun geld. Dat is voorlopig het meest concrete gevolg van de Brexit. Het zit zo: enkele weken geleden besliste de fabrikant van Toblerone om op de Britse markt de vorm van de chocoladereep te veranderen. Ze lijkt nu meer op een fietsenrek dan op een bergketen, omdat er tussen de chocoladepunten veel meer ruimte zit. Dit heeft alles te maken met de waardedaling van het Britse pond na het referendum. De ingrediënten voor de chocoladereep werden duurder en de fabrikant had de keuze: ofwel de prijs van de reep verhogen, ofwel er minder chocolade in stoppen. Het werd het laatste.


Vorig weekend raakte ook bekend dat zes restaurants van Jamie Oliver sluiten wegens de Brexit. Het Italiaanse lekkers waarmee Jamie kookt, werd te duur om de zaken winstgevend te houden, liet hij weten. Een streep door de rekening van Britten die dachten dat alles wat in een kookpot verdwijnt ook wel in Groot-Brittannië groeit.

Voor het overige hebben we ruim een halfjaar na het fameuze referendum nog niet veel Brexit gezien. Wat we wel zien, is een regering die van geen hout pijlen weet te maken. ‘Theresa Maybe’, staat in dikke letters op de cover van The Economist, boven een foto van de Britse premier die veel weg heeft van een doodsprentje. Het land weer in eigen handen nemen, is zo te zien nog zo eenvoudig niet.

De Brexiteers, die tijdens de campagne nog met veel bombarie hadden beloofd dat de onderhandelingen over de scheiding de dag na het referendum al konden beginnen, bleken niet in het bezit van een plan. Kreten en absurde beloftes hadden ze genoeg, maar aan een draaiboek dachten ze nooit.

Migratie domineert nog altijd het debat. Polen en Roemenen moeten het land uit, klinkt het dagelijks in de populaire pers. Polen en Roemenen werken nochtans alleen in Groot-Brittannië omdat ze daar zijn aangeworven. Bijvoorbeeld door Britten die hun badkamer goedkoop laten renoveren, of die naar warenhuizen gaan waar alles een paar cent goedkoper is omdat een Oost-Europeaan er de rekken vult voor een belachelijk laag loon.

Vrij verkeer van werknemers is een hoeksteen van de Europese integratie. Door dit te betwisten, zetten de Britten het ontrafelingsproces in gang. In maart starten onderhandelingen die twee jaar mogen duren. Door hun migratie-obsessie zullen de Britten de vrije toegang tot de Europese eenheidsmarkt verliezen. Ze moeten nieuwe handelsakkoorden sluiten, ook met de rest van de wereld. Invoertarieven, hoeveelheden, speciale regelingen: voor duizenden producten is er een beslissing nodig, telkens weer met andere partners. En wat met het Erasmusprogramma? De landbouwsubsidies? Visserijafspraken? Wat met de Europese ambtenaren met Britse nationaliteit? Wie betaalt straks hun pensioen? Het beoordelen van de veiligheid van chemicaliën, voedsel of geneesmiddelen: het gebeurt nu door Europese agentschappen. Is het de bedoeling dat de Britten dit straks overdoen met eigen instellingen? Dan moeten ze die misschien maar eens beginnen oprichten. Het zal snel 2019 zijn.

Ontelbaar veel kwesties moeten in recordtempo geregeld worden. De Britse regering kampt bovendien met braindrain: Britten met kennis van Europese zaken nemen ontslag of worden buitenspel gezet. Vorige week nog verdween Ivan Rogers, de ambassadeur van het Verenigd Koninkrijk bij de Europese Unie. Terwijl het land zich opmaakt voor kolossaal ingewikkelde onderhandelingen, verdampt de meest cruciale expertise. Er zitten nu ambtenaren, diplomaten en politici aan het roer die de Europese codes niet kennen, de ongeschreven regels die een succesvol onderhandelaar in de vingers moet hebben.

Men zal zich te pletter vergaderen, hijgend en hyperventilerend. Alle Britse politieke energie wordt besteed aan de afwikkeling van de Brexit. In het beste geval vinden ze in 2019 de achterdeur van de Europese Unie. Dan staan ze buiten, zogezegd baas over eigen eiland. Ze moeten zich vervolgens eens afvragen of er intussen één wezenlijk probleem is opgelost. Stopte het klimaat met opwarmen? Wordt er geen aanslag meer gepleegd? Is geen vluchteling nog onderweg? Wordt geen belasting nog ontdoken? Delokaliseert er geen bedrijf meer? Zijn armoede en werkloosheid miraculeus verdwenen?

Politieke fut is niet eindeloos recycleerbaar. De Brexitonderhandelingen slurpen straks alles op. Die energie kan niet dienen voor wat anders. Dat is de treurige tragiek van dit maffe avontuur. Binnen twee jaar komen de Britten onvermijdelijk tot de conclusie dat de uitdagingen die er het meest toe doen niet zelfstandig kunnen worden aangepakt. Het zal nog het gemakkelijkst gaan met de buurlanden. En vormen die niet een club, genaamd de Europese Unie?


DS, 10-01-2017 (Hendrik Vos, docent Europese Studies UGent)