Ons brein is omkoopbaar
 

Ons brein is omkoopbaar


Angst afbouwen en vertrouwen opbouwen is mogelijk zonder diepgravende en stresserende gesprekken met de psycholoog. Hersenwetenschappers kunnen ons brein trainen met beloninkjes.


Hersenen zijn akelig makkelijk kneedbaar. Nu ja, makkelijk: het vergt wel een goed doordachte techniek. En tja, akelig: het vernuft van een team neurowetenschappers van de University of California en een instituut in Kyoto zou *bijzonder nuttig kunnen zijn voor mensen met fobieën of mensen met een gebrek aan vertrouwen. Hun studies staan gepubliceerd in Nature Communications en *Nature Human Behaviour.

Voor het angstexperiment werd bij zeventien studenten de hersenactiviteit gemonitord, terwijl ze afwisselend hetzelfde patroon (verticale lijnen) in vier kleuren te zien kregen: rood, groen, blauw en geel. Bij blauw en geel gebeurde er niets, maar bij rood en groen kregen de proefpersonen soms een kleine elektrische schok. Het zorgde ervoor dat de studenten na verloop van tijd bang werden bij het zien van de rode en groene lijnen. Dat hoefden ze niet te vertellen, de neurowetenschappers konden via live hersenscans en specifieke computersoftware de angst aflezen in de hersenactiviteit van het testpubliek.

In een volgende fase kregen de studenten een beloning, een kleine geldsom, voor elke keer dat ze aan de rode lijnen dachten. Niet bewust – de proefpersonen werden niet op de hoogte gesteld van het beloningssysteem. De neurowetenschappers konden alweer aan de hand van de hersenactiviteit zien wanneer iemand spontaan aan de rode lijnen dacht, om hem of haar vervolgens een paar cent toe te kennen. Na een paar sessies bleek de angst voor rode lijnen af te nemen, terwijl die voor de groene intact bleef. De hersenen van de proefpersonen waren als het ware omgekocht, door het *‘gevaarlijke’ rood te associëren met winst.


Neuriën

De studenten beseften niets van de evolutie die ze doormaakten. Wanneer hen gevraagd werd of ze konden raden waarom ze soms geld kregen, zei er eentje dat het gebeurde wanneer hij aan zijn vriendin dacht en een ander dat hij beloond werd voor neuriën. En toch bleken de studenten tijdens het experiment steeds vaker aan de rode lijnen te denken.

De onderzoekers hopen deze onbewuste techniek te kunnen toepassen in de behandeling van mensen met fobieën. Het komt er dan op aan om een gedachte aan wat hen bang maakt te herkennen met een hersenscan, en zulke gedachten te belonen. Een dergelijke methode zou de patiënten heel wat stress kunnen besparen, omdat ze dan niet voortdurend expliciet geconfronteerd hoeven te worden met (afbeeldingen van) het onderwerp van hun fobie. Spontaan denken volstaat.

De techniek kan ook doorgetrokken worden voor wie meer zelfvertrouwen nodig heeft. In een tweede experiment kregen tien proefpersonen bewegende punten te zien. In een eerste fase moesten ze zeggen in welke richting de meeste van die punten bewogen. Het was een manier voor de neurowetenschappers om in de hersenactiviteit patronen van veel vertrouwen (een zeker antwoord) en weinig vertrouwen (een onzeker antwoord) te herkennen. Vervolgens kregen ook deze proefpersonen een beetje geld, zodra hun hersenactiviteit spontaan het patroon van veel vertrouwen vertoonde. Ook deze mensen werden niet op de hoogte gesteld van het systeem, ze zaten enkel naar het scherm met bewegende punten te kijken en mochten aan eender wat denken terwijl hun hersenen gescand werden.

Onbewust werd vertrouwen gekweekt, zo bleek, want toen ze achteraf opnieuw de richting van de punten moesten aangeven, waren ze veel zekerder in hun antwoorden – ook al waren ze niet vaker correct. Het omgekeerde – minder zelfvertrouwen krijgen – bleek ook mogelijk, door een staat van laag vertrouwen te belonen. Niet dat dit vaak wenselijk is, maar het toont aan hoe plastisch we zijn.


DS, 21-12-2016 (Lotte Alsteens)