DNA-studie legt verwoestende genetische schade door roken bloot
 

Een pak sigaretten per dag veroorzaakt in één jaar 150 mutaties in longcellen

Roken verandert het DNA en veroorzaakt zo meer dan tien soorten kanker. Dat is het besluit van een grote internationale DNA-studie naar een van de belangrijkste oorzaken van kanker. De onderzoekers ontdekten dat rokers in elke longcel gemiddeld 150 mutaties opstapelen per jaar dat ze een pakje per dag roken.

De studie, die verschenen is in het vakblad Science, legt een rechtstreeks verband tussen het aantal sigaretten dat iemand in zijn leven rookt en het aantal mutaties in het DNA van de tumor. Het grootste aantal mutaties werd gevonden in longkankers, maar ook tumoren in andere delen van het lichaam bevatten deze tabaksgerelateerde mutaties. Dat verklaart volgens de onderzoekers hoe roken verschillende soorten kanker kan veroorzaken.

'Zelfs als je weinig rookt, speel je een gevaarlijk spel'

Volgens Tabakstop sterven in België elke dag 40 mensen door tabaksgebruik. Roken kost nu al minstens zes miljoen levens per jaar, en als de huidige trend zich voortzet voorspelt de Wereldgezondheidsorganisatie deze eeuw meer dan een miljard tabaksgerelateerde overlijdens. Eerdere studies linkten roken aan 17 soorten kanker, maar tot nu toe kon niemand de vinger leggen op de mechanismen die veel van die kankersoorten veroorzaken.

Kanker wordt veroorzaakt door mutaties in het DNA van een cel. Voor het eerst hebben onderzoekers nu een omvangrijke analyse gemaakt van het DNA van tabaksgerelateerde kankers. Ze onderzochten meer dan 5.000 tumoren en vergeleken de kankers bij rokers met die van mensen die nooit in hun leven gerookt hebben. Zo vonden ze in het DNA van de rokers verschillende specifieke mutaties, die niet bij de niet-rokers voorkwamen.

Russische roulette

Gemiddeld leidt een pakje sigaretten per dag tot 150 mutaties in elke longcel per jaar. Elk van die mutaties is een potentiële impuls die uiteindelijk kan leiden tot kanker. Het aantal mutaties in elke kankercel varieert van persoon tot persoon, maar dat roken de genetische belasting vergroot is door deze studie duidelijk aangetoond.

"Je kan het zien als Russische roulette", zegt onderzoeker Ludmil Alexandrov van het Los Alamos National Lab in New Mexico. "Zelfs als je weinig rookt, speel je een gevaarlijk spel." Dat komt door de manier waarop die mutaties ontstaan. De stoffen die een roker inademt, veroorzaken mutaties op willekeurige plekken in het genoom. Hoe meer iemand rookt, hoe groter de kans is dat er mutaties ontstaan op specifieke plaatsen in het DNA die cellen kwaadaardig maken. Dat verklaart waarom sommige mensen tientallen jaren kunnen roken zonder kanker te krijgen, terwijl anderen de ziekte vrijwel meteen ontwikkelen.

Blaas en lever

Ook andere organen werden aangetast. De studie toont aan dat een pakje per dag leidde tot een gemiddelde van 97 mutaties per jaar in elke cel in het strottenhoofd, 39 in de keelholte, 23 in de mond, 18 in de blaas en zes in de lever.

Tabaksrook doet de interne klok van cellen sneller tikken, waardoor er sneller mutaties ontstaan

Vooral intrigerend is hoe tabaksrook mutaties veroorzaakt in weefsels die niet rechtstreeks worden blootgesteld aan rook, zoals de blaas en de lever. Dat was tot nu toe niet helemaal duidelijk. De nieuwe studie legt een vijftal verschillende mechanismen bloot. Het meest voorkomende is een proces waarbij stoffen in tabaksrook hun weg vinden naar verschillende weefsels, waar ze de interne klok van de cellen versnellen. Zo worden er sneller mutaties opgebouwd.

Dat was onverwacht, zeggen de onderzoekers. "Bij blaaskanker is die sneller tikkende interne klok het enige proces dat bij rokers zorgt voor extra mutaties", zegt Alexandrov. "Dit is heel afhankelijk van hoeveel je rookt."

Obesitas

"Ons onderzoek geeft aan dat de manier waarop tabaksrook kanker veroorzaakt veel complexer is dan we dachten", zegt onderzoeker Mike Stratton van het Wellcome Trust Sanger Institute. "En er zijn nog andere gekende oorzaken van kanker, zoals obesitas, waarvan we de onderliggende mechanismen niet kennen. Onze studie bewijst dat het nuttig is om naar het DNA van kankers te kijken om te achterhalen hoe kanker zich ontwikkelt en, mogelijk, hoe dat voorkomen kan worden."

De wetenschappers zullen dezelfde technieken nu gebruiken in DNA-onderzoek naar de effecten van alcohol, obesitas en andere factoren waarvan geweten is dat ze het risico op kanker vergroten.

Bron: De Morgen. (Science Daily, Sanger).Geraadpleegd op 04/11/2016, via http://www.demorgen.be/wetenschap/d...bloot-b0d815fc/

Eigen mening: Kanker is een afschuwelijke ziekte die ontzettend veel leed veroorzaakt. Ik denk dat zowat iedereen wel minstens één iemand kan noemen uit familie- of vriendenkring die aan de ziekte leed of lijdt. (Als je dit leest en het is niet het geval: richt je hoofd naar boven toe en dank. Je maakt gelukkig deel uit van de grote minderheid). Daarom vind ik het goed dat men hardnekkig onderzoek doet naar het verband tussen al deze middelen en de ziekte. Dan rest de keuze van de gebruiker om te doen wat ie wil, - die keuze blijft belangrijk, laat mensen doen wat ze willen!, - maar kan er niet gezegd worden dat men niet bewust maakt of aan sensibilisering doet. Nogmaals bedankt aan de wetenschap dus.