Het land waar iedereen elkaar een hand geeft
 

Het land waar iedereen elkaar een hand geeft

Peter Vandermeersch


‘Beste nieuwkomer in Nederland. U bent niet alleen in het land van Cruijff, het land van tulpen en molens. U bent in het land waar iedereen gelijkwaardig is. Waar een vrouw uw baas kan zijn en zij daarbij luchtig gekleed mag gaan als ze dat zelf wil. We geven elkaar een hand. En kijk dit is onze gay-parade. Het land waar jouw vrijheid de vrijheid van een ander niet mag beperken.’


Edith Schippers sprak heldere taal afgelopen week tijdens een erg opgemerkte lezing in het Amsterdamse debatcentrum De Rode Hoed. Haar woorden werden afgelopen woensdag heel terecht ook door deze krant opgepikt (DS 7 september).

Schippers mag dan al zes jaar minister van Volksgezondheid en Sport zijn in Nederland, in het buitenland heeft ze een minder uitgesproken profiel. Maar hou ook in Vlaanderen deze dame in het oog. Ze is na Mark Rutte samen met Halbe Zijlstra een van de twee belangrijkste liberale politici van Nederland, werd enkele jaren geleden uitgeroepen tot machtigste vrouw van het land, en het zou niemand verbazen dat de 52-jarige politicologe ooit de eerste vrouwelijke premier van Nederland wordt.

Ik was onder de indruk van haar lezing want ze had het dit keer niet over de gezondheidszorg. Wel over het ‘gewelddadig gif’ van het islamistisch fundamentalisme, dat ‘niet alleen binnenkomt in het kielzog van echte vluchtelingen, maar ook wordt gerekruteerd in onze wijken’. In dit land, dat prat gaat op zijn openheid en tolerantie, waarschuwde Schippers tegen ‘sluipende zelfcensuur’ op scholen waar leraren niet meer openlijk homoseksueel durven zijn of waar niet meer over de Holocaust kan worden gesproken. ‘Wie durft nog islamkritische boeken te schrijven, cartoons te tekenen, films te maken? Hier botsen culturen. Hier worden sluipenderwijs de kernwaarden van onze samenleving aangetast.’

Het is natuurlijk makkelijk om de lezing van Schippers weg te zetten als campagnepraat. Op 15 maart volgend jaar gaat Nederland naar de stembus voor de Kamerverkiezingen. En met de politieke rentree is ook de verkiezingscampagne begonnen. In de peilingen doet de islamofobe partij van Geert Wilders het uitstekend. Zijn verkiezingsprogramma, dat welgeteld uit één A4’tje bestaat, wil onder meer ‘nul asielzoekers erbij’ en ‘alle moskeeën en islamistische scholen dicht’.

Dat de VVD van Rutte en Schippers de rechterflank wil afdekken en aldus zieltjes bij de achterban van ‘onze blonde vriend’ wil winnen, bleek onder meer afgelopen zondag. Toen zei Mark Rutte, die bij de verkiezingen opnieuw de VVD-lijst zal trekken, in het avondvullende televisieprogramma Zomergasten dat het Nederlandse model geen ‘cafetariamodel’ is waarbij migranten kunnen kiezen welke westerse vrijheden ze overnemen. ‘Pleur op’, snauwde de premier in dat programma naar Turks-Nederlandse betogers die een cameraman lastigvielen. Mark Rutte is op campagne.

Maar Schippers’ genuanceerde betoog was meer dan ‘pleur op’. Het ging, zoals ook Bert Wagendorp in de Volkskrant opmerkte, over de paradox van de vrijheid. Schippers wil geen tolerantie meer opbrengen voor intolerantie. ‘Als wij onze vrijheid zo ver doorvoeren dat we accepteren dat anderen die ondermijnen, kunnen we haar in een oogwenk verliezen.’

Ik vroeg me af waarom ik eigenlijk zo onder de indruk was van de speech. Het antwoord is duidelijk: omdat Schippers een intelligent betoog hield en dat heb ik lange tijd niet gehoord in dit land van schreeuwende makelaars van meningen. Schippers had het niet over het domweg sluiten van de grenzen, maar sluit evenmin haar ogen. Ze benoemt de problemen en stelt ook helder dat er maar beperkte mogelijkheden zijn om wettelijk bij te sturen. Ze wil salafistische organisaties niet verbieden, maar hun mening bestrijden.

Zo gaf ze het migratiedebat in Nederland een frisse impuls. De politica zal niet op de lijst van de VVD staan maar keert misschien in een kabinet terug. Ik kan maar hopen dat ook Vlaanderen goed luistert naar haar.

Peter Vandermeersch is hoofdredacteur van NRC Handelsblad


DS, 10-09-2016