‘Ze blazen onze welvaartsstaat op'
 

De Nederlandse minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem pleit voor een harde kern van vijf EU-landen die onderling hun grenzen openhouden maar hun buitengrenzen weer bewaken. ‘Als dat niet lukt, komen zo veel mensen een uitkering vragen dat het systeem wordt opgeblazen.'

‘Dit is veel moeilijker dan Griekenland’, erkent Jeroen Dijsselbloem als we na een gesprek van bijna anderhalf uur zijn kantoor uitlopen. Met ‘dit’ bedoelt hij de vluchtelingencrisis, die volgens hem de sociale welvaartsstaat in Europa bedreigt.
Als iemand die vergelijking kan maken, is het Dijsselbloem wel. De Nederlandse minister van Financiën zit de Eurogroep-vergaderingen met zijn collega’s uit de andere eurolanden voor. Toen Griekenland deze zomer als eerste land ooit de eurozone dreigde te verlaten, lag hij mee aan de basis van het reddingsplan dat dat verhinderde.
Nu dreigt Europa opnieuw uit elkaar te worden gespeeld, omdat niet iedereen zijn deel van de lasten draagt om asielzoekers op te vangen. Om de asielzoekers te weren hebben sommige van de 26 Europese landen weer de binnengrenzen ingevoerd die ze in het Schengenverdrag voor elkaar hadden geopend.

Nederland kwam de jongste dagen zelfs met een ophefmakend voorstel. Samen met België en enkele andere landen wil het een mini-Schengenzone oprichten, een harde kern in de EU waarin de onderlinge grenzen wel open blijven, maar die de grenzen met de andere EU-landen opnieuw bewaakt.
Het is een drastisch plan, en de sociaaldemocraat Dijsselbloem legt uit waarom het volgens hem nodig is:‘Er zijn een paar landen die in de asielcrisis de zwaarste lasten dragen, omdat bij hen de meeste vluchtelingen opvang krijgen. Het gaat om Zweden, Duitsland, Oostenrijk, België en Nederland. We zitten in dezelfde situatie en proberen zo nauw mogelijk samen te werken.’
‘We moeten wel. Zoniet krijgen we een ‘race tot the bottom’, waarbij ieder land zijn buurland probeert te overtroeven in het ontmoedigen of afstoten van asielzoekers. En dus aan de asielzoekers zou zeggen: ga maar hiernaast, daar is de huisvesting beter.’
Deze mini-Schengenzone is een nieuwe vorm van samenwerking tussen vijf EU-landen?
Jeroen Dijsselbloem: ‘Er bestaat niet zoiets als een mini-Schengenzone. Er is gewoon een groep landen die de zwaarste lasten torsen. We moeten daarom samenwerken. Hoe? Daarover moet u hier wat verder uitleg vragen aan mijn collega voor Binnenlandse Zaken.’
Dat is ook voor u als minister van Financiën belangrijk. Als Nederland een deel van zijn grenzen zou sluiten, heeft dat grote economische gevolgen.
Dijsselbloem: ‘Het is economisch bijzonder belangrijk dat we open grenzen hebben. Dat is nu de prioriteit nummer een: Schengen behouden. Ik hoop dat we dat kunnen.’

‘Maar omdat alle lasten van de asielopvang in die Schengenzone op de rug van enkele landen belanden, komen die landen onder druk om hun grenzen te sluiten. Omdat ze de kosten van de opvang niet meer aankunnen. We kennen het probleem waarbij EU-landen elkaar fiscaal beconcurreren om investeerders aan te trekken. Dit is een variant daarop, waarbij we elkaar beconcurreren in het ontmoedigen van asielzoekers.’
‘Daarom moeten we nauwer samenwerken met de 28 EU-landen. Maar als dat niet lukt, moeten we met een kleinere groep samenwerken.’
U zegt eigenlijk dat als de Oost-Europese landen die tot de Schengenzone behoren hun deel van de opvang niet doen, ze de open grenzen in gevaar brengen.
Dijsselbloem: ‘Sommige landen zeggen nu: ‘Het is niet ons probleem. Het is het uwe. Veel geluk ermee.’ Dat zet onze solidariteit onder zware druk.’
‘Europa heeft een goed uitgebouwde welvaartsstaat. Om die overeind te houden, moet je de buitengrenzen bewaken. Als we dat niet kunnen, komen er heel veel mensen om uitkeringen vragen. En ze blazen het systeem op. Dat is wat nu gebeurt in Nederland. We staan voor een immense uitdaging. Hoe kunnen we deze groep mensen de huisvesting en de sociale steun geven waarvan we vinden dat die normaal is in Nederland?’
‘We worstelen daarmee. We hebben de huizen niet. Het zet druk op onze begroting. Het creëert grote sociale spanningen in onze gemeenten, waar burgers zich afvragen waarom net bij hen zoveel vluchtelingen moeten worden opgevangen. Het hele idee van de sociale welvaartsstaat wordt uitgedaagd. Daarom kan je niet anders dan je buitengrenzen beschermen.’

Maar waarom in een kleine groep van vijf landen?
Dijsselbloem: ‘Als we het niet doen aan de buitengrenzen van de EU van de 28 lidstaten of aan de buitengrenzen van de Schengenzone, moeten we het misschien wel doen op het niveau van een mini-Schengenzone. Als dat ook niet zou werken, is het ieder land voor zich. Dat wil ik niet.’
Bent u optimistisch dat aan het eind van de rit de Schengenzone zal overleven?
Dijsselbloem: ‘Neen, ik ben niet optimistisch. Ik ben heel bezorgd.’
Bizar aan uw idee van een mini-Schengen is dat net de landen waar de meeste vluchtelingen de EU binnenkomen - Griekenland en Italië - er buiten vallen.
Dijsselbloem: ‘Er zijn landen waar vluchtelingen bijna geen onderdak of hulp krijgen. In Nederland krijgen ze een bed, voedsel, een veilige plek en een school voor hun kinderen. Onze normen liggen hoog en we willen dat zo houden. De vraag is nu echt of we dat ook kunnen.’

‘Daarom moeten we samenwerken. We moeten samen investeren in grensbewaking, in opvang, in de ondersteuning van vluchtelingenkampen in Libanon en Turkije. Als we dat niet kunnen, moeten we ons organiseren in een kleinere groep. Vind ik dat leuk? Neen. Wil ik dat vermijden? Ja, heel erg. Maar denken we ernstig na over dit soort suboptimale oplossingen? Ja, dat doen we. Het spijt me om dat te zeggen, maar daar staan we op dit moment in Europa.’
Waarom investeren de EU-landen niet in een betere grensbewaking in Griekenland?
Dijsselbloem: ‘Mijn premier werkt heel hard om een akkoord te helpen bereiken met de Turkse regering over de opvang van asielzoekers in vluchtelingenkampen in Turkije. Mijn premier werkt heel hard om te kunnen bijdragen aan een betere bewaking van de buitengrenzen van de EU, zoals in Griekenland. We zijn bereid daar veel geld voor te betalen, in de hoop dat anderen dat ook doen. Maar als we dat niet gedaan krijgen, leidt dat tot frustratie.’
Bent u een van degenen die vinden dat migratie ons economisch zal helpen, omdat we jonge mensen nodig hebben om de vergrijzingskosten te betalen?
Dijsselbloem: ‘Op korte termijn leidt migratie alleen tot kosten. Er is geld nodig om vluchtelingen te voeden, onderdak te geven, onderwijs te bieden. Dat kan op termijn positieve effecten hebben, maar we weten uit ervaring dat de integratie van asielzoekers in onze samenleving heel veel werk vraagt. In de eerste plaats van de migranten zelf. Ze moeten heel hard investeren in onderwijs, in werk en in manieren om hun leven weer op de sporen te krijgen. Maar ook van de overheid vraagt het veel om hen de kansen te geven waarop iedereen in onze samenleving recht heeft.’
‘Het positieve is dat de Syrische vluchtelingen relatief hoog opgeleid zijn. We hadden in het verleden veel laaggeschoolde migranten in Nederland. We hebben gemerkt hoe moeilijk het is hen aan het werk te krijgen en te houden.’

bron: http://www.tijd.be/dossier/Europare...703878-3140.art

mening: Enerzijds vind ik het voorstel voor een kleine Schengenzone niet slecht. De Europese publieke opinie lijkt zich meer tegen de Schengenzone te keren, terwijl ikzelf toch wel een voorstander ben van het Schengenakkoord. Hoewel het voorlopig lijkt dat de huidige formule van het Schengenakkoord verouderd is, is een mini-Schengenzone misschien wel een goed alternatief. Zoals Dijsselbloem aanhaalt is dit voor de economie in de lage landen enorm belangrijk. Daarbij komt dan nog dat een bewaking van alle buitengrenzen van België ook een pak geld zou kosten. Een kleine Schengenzone is in dat opzicht ook al verdeling én verkleining van de lasten. Over de uitspraak dat er meer en meer mensen een uitkering zouden komen vragen, waarmee hij doelt op vluchtelingen, vind ik een beetje overhaast. Ik denk zelf dat de vergrijzing een groter gevaar is voor de welvaartsstaat, en dat een toename van potentiële werkkrachten zelfs in dat opzicht een deel van de oplossing voor de vergrijzing kan zijn. Zeker omdat op dit moment in ons land het vervangingsniveau onder de 2,1 ligt, waardoor de Belgische bevolking dus niet groeit, maar krimpt. Een instroom van werkkrachten uit het buitenland is dus hoe dan ook noodzakelijk. Terug ter zake, een mini-Schengenzone neemt ook weg dat landen er alleen voor staan, zoals Dijsselbloem zegt. Voor landen als Frankrijk of Duitsland is dat minder pijnlijk dan voor landen als België, Nederland, Luxemburg ... Ik ben wel van mening dat de problemen die Dijsselbloem aanhaalt ook meer bestreden kunnen worden op Europees niveau, dus een verkleining van de soevereiniteit en een vergroting van Europese bevoegdheden. Jammer genoeg zijn dit onderwerpen en bevoegdheden waarmee partijen veel stemmen kunnen winnen, en staan ze dus niet te popelen om hun stemmenwinnende bevoegdheden af te dragen aan Europa.