100 jaar E=mc²: wat hebben we te danken aan Einsteins relativiteitstheorie?
 

Exact - al is dat uiteraard relatief - 100 jaar geleden publiceerde Albert Einstein zijn algemene relativiteitstheorie. En die E=mc² is nu nog altijd van groot belang in ons dagelijkse leven. Denk maar aan de kerncentrales, bijvoorbeeld. Of uw gps.

E=mc², we hebben de formule allemaal moeten leren op school. Energie is gelijk aan massa maal de lichtsnelheid in het kwadraat. Maar wat hebben we daar nu precies aan? Zou ons dagelijkse leven er heel anders uitzien zonder die formule? Wetenschapsjournalist Lieven Scheire legde het woensdagochtend uit op Radio 1. “De natuurkunde sowieso”, aldus Scheire. “In de negentiende eeuw waren er de bewegingswetten van Newton. Men dacht dat de natuurkunde af was. We weten alles nu wel ongeveer. Als ze toen gelijk hadden gekregen, hadden we nu niets meer om te onderzoeken. Dat zou jammer zijn.”

Foutje van 300 kilometer

“Toen de relativiteitstheorie opgesteld werd, dacht iedereen dat we er toch nooit iets mee zouden kunnen aanvangen in onze technologie”, vervolgt de wetenschapsjournalist. “Dat denken ze vandaag ook van het Higgs-Bosondeeltje, zo gaat het altijd met nieuwe natuurkunde. Maar de hele kernfysica stamt voor uit de relativiteitstheorie, hé. Al onze kerncentrales werken dankzij de E=mc²-formule.”

“Ook onze gps’en hebben relativiteit nodig. De gps-satellieten hangen in de ruimte, waar de tijd ietsje sneller gaat. Het gevolg: elke maand loopt zo’n satelliet een duizendste van een seconde sneller. Dat lijkt immens weinig, maar die satelliet stuurt het signaal van onze positie naar onze auto door met de snelheid van het licht. Die is gelijk aan 300.000 kilometer per seconde. Als je met 300.000 kilometer per seconde een fout maakt van één duizendste van een seconde, maak je eigenlijk een fout van 300 kilometer. En dat is voor een gps toch niet zo wenselijk.”

Revolutie

Einsteins theorie veroorzaakte een revolutie in de wetenschap. “Einstein zette de deur open naar een compleet nieuwe theorie, een compleet nieuwe golf in de natuurkunde. En dat deed hij op zijn eentje, met pen en papier, zonder een universitair diploma of experimenten. Zomaar, uit zijn blote hoofd.”

“Er bestaan twee relativiteitstheorieën: de speciale en de algemene”, zegt Scheire. “De speciale werd in 1905 door Einstein ontwikkeld en gaat vooral over constante snelheden, zeer hoge constante snelheden in de buurt van de snelheid van het licht. Die is in één begrijpelijke zin uit te leggen, maar is als concept moeilijk te vatten. Als je heel snel beweegt - ongeveer met de snelheid van het licht - wordt de tijd trager en worden afstanden korter. Het is het concept tijd zelf dat vertraagt en dingen die normaal tien kilometer lang zijn, zijn plots maar vijf kilometer lang meer.”

Tijd staat stil

“Voor de algemene relativiteitstheorie, die nu 100 jaar oud is, voegde Einstein daar nog zwaartekracht en versnelling aan toe. Daarbij gebeuren ook allerlei gekke dingen. Als de zwaartekracht zeer hoog is, vertraagt de tijd ook. De tijd op aarde gaat dus een heel klein beetje trager dan hoog in de ruimte. In een zwart gat is de zwaartekracht zelfs zodanig groot dat de tijd er volledig stilstaat.”

eigen mening: Stel jezelf voor. De wereld van nu zonder atoomenergie, gps of allerlei ander technische gadgets. De wereld zou meteen 200 jaar terug in de tijd gaan. Hoe saai moest ons leven nu zijn zonder al de techniek en vooruitgang die we nu kennen. Mensen zouden zonder Einstein zijn theorie nog altijd afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Het gat in de ozonlaag zou eens zo groot zijn of zelfs nog niet ontdekt. We hebben zoveel goeds aan deze theorie te danken. Maar elke medaille heeft een keerzijde. De uitvinding van de atoomenergie gaf ons ook andere dingen. Denk maar aan de atoombom. Men mag niet vergeten dat ook Einstein heeft meegewerkt aan de ontwikkeling ervan. Deze uitvinding houdt de wereld zelfs tot nu nog in zijn ban. We kunnen wel zeggen dat zijn theorie veel meer voorspoed dan rampspoed heeft gebracht. Hierdoor mogen we blij zijn dat hij eraan gewerkt heeft.

bron:http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20151125_01989038#