Meetkunde is aangeboren
 

Meetkunde is ons aangeboren


Amazone-indianen snappen begrippen als rechte hoek en symmetrie, zonder ooit naar school te zijn geweest. Zelfs kinderen en volwassenen die nog nooit een meetlat van nabij hebben gezien, noch van driehoeken, evenwijdige lijnen of kegelsneden hebben gehoord, hebben een betrouwbaar 'buikgevoel' als het op meetkunde aankomt, volgens Franse psychologen. Instinctmatig snappen ze een hele reeks meetkundige concepten, zélfs als hun taal niet eens woorden voor deze concepten heeft.


De Franse psycholoog Stanislas Dehaene bewees het bij inheemse Amazone-indianen. Hij toog met zijn collega's van het Frédéric Joliotziekenhuis uit Orsay naar Brazilië, naar de indianen van de Mundurukú-stam. Deze inheemse Brazilianen leven er verspreid over het Amazonegebied in kleine geïsoleerde nederzettingen, in het stroomgebied van de Cururu-rivier.

De meeste Mundurukú zijn nooit of slechts kort naar school geweest, en geen van allen hebben ze ooit een liniaal, kompas, passer of geo-driehoek in handen gehad. Toch kunnen ze vlot overweg met meetkundige begrippen als rechte hoek, symmetrie of evenwijdigheid, aldus Dehaene (die als Fransman in het Frans-Vlaamse Roubaix werd geboren, vandaar zijn Vlaamse naam).

Dehaene en zijn collega's lieten de Mundurukú een reeks testjes afleggen, waarbij werd gepeild naar het inzicht van zowel kinderen als volwassenen in meetkundige basisbegrippen als punt, lijn, rechte hoek, symmetrie en centrum. De indianen kregen in hun eigen taal vragen voorgelegd over een reeks van telkens zes plaatjes, waarvan vijf een bepaald meetkundig concept (rechte lijn, trapezium, gelijkzijdige driehoek en zo meer) illustreerden, en het zesde niet. De deelnemers moesten het 'vreemde' plaatje uit de rij halen, zonder dat ze vooraf wisten op welke eigenschappen van de plaatjes ze moesten letten.

Alle deelnemers, ook kinderen van amper zes jaar oud, scoorden goed op de tests en haalden het foute plaatje er beduidend vaker uit dan je op basis van het toeval zou verwachten (de kans op een toevalstreffer is één op zes of bijna zeventien procent). Zowel volwassenen als kinderen beheersten concepten als evenwijdigheid en rechthoekigheid. Het moeilijkst hadden ze het met transformaties (waarbij bijvoorbeeld een figuur van grootte, van vorm en/of van oriëntatie verandert).

De Mundurukú deden met een gemiddelde score van 67 procent niet onder voor Amerikaanse schoolkinderen, die dezelfde tests hadden voorgeschoteld gekregen. Maar hoogopgeleide Amerikaanse volwassenen konden ze niet evenaren, hoewel die net als de Mundurukú vooral met de transformaties worstelden.

In een andere serie tests moesten de Mundurukú bewijzen dat ze eenvoudige plattegrondjes konden lezen. Ook hier slaagde ruim tweederde van de indianen in de proef, en wisten ze verborgen voorwerpen op basis van het plattegrondje terug te vinden.

De conclusie van de studie, die is gepubliceerd in het jongste nummer van het Amerikaanse vakblad Science , is dat mensen ook zonder culturele of schoolse bagage over een elementair meetkundig inzicht beschikken. Die kennis is universeel en over de hele wereld hetzelfde.

Het aangeboren talent van de Mundurukú voor meetkunde is des te opvallender omdat er in hun taal nauwelijks woorden zijn voor rekenkundige, meetkundige of ruimtelijke concepten, melden de psychologen in Science .

Tot dusver gingen psychologen ervan uit dat de basis van de meetkunde mensen niet is 'aangeboren', maar hun moet worden aangeleerd. De Franse studie doet anders uitschijnen, en leert dat mensen niet per se formeel meetkunde-onderwijs nodig hebben om met de basisbegrippen op weg te raken. Maar de vraag of meetkundegevoel echt is ingeprogrammeerd in de mens, dan wel of kinderen op heel jonge leeftijd uit hun omgeving de basisprincipes oppikken, is nog steeds niet beantwoord.


DS, 26-01-2006 (hvde)