Behalve hypocriet ook lachwekkend
 

Behalve hypocriet ook lachwekkend

Bart Sturtewagen


Als een regering de gezondheid predikt, kan de burger maar beter op zijn tellen passen. Dat was al zo toen Jean-Luc Dehaene in 1994 de gezondheidsindex invoerde. Daarin werden de prijzen van tabak, alcohol en brandstof buiten beschouwing gelaten. Niet omdat die producten schadelijk waren, maar omdat de overheid er behalve btw ook accijnzen op heft. Belastingverhogingen sijpelden via het indexmechanisme snel door in de lonen. Dat ondermijnde de concurrentiekracht.

Het was met andere woorden een van de vele creatieve ideeën die in de twintig volgende jaren nog zouden worden bedacht om de automatische indexkoppeling uit te hollen. De laatste, voor de indexsprong, was de verlaging van de btw-voet op elektriciteit. Onlogisch was de gezondheidsindex niet, maar met gezondheid had hij niets te maken.

Hetzelfde kan gezegd worden van de gezondheidstaks die de regering-Michel wil invoeren. Er schuilt vanzelf al een hoop hypocrisie in maatregelen die geacht worden zowel het gedrag van consumenten te wijzigen als de schatkist te stijven. Het kan immers maar een van beide zijn: ofwel vermijdingsgedrag, ofwel hogere belastinginkomsten. En aangezien zo’n maatregel er komt tijdens een begrotingsberaad, is de ware bedoeling duidelijk.

Maar deze gezondheidstaks is behalve hypocriet ook lachwekkend. De nieuwe heffing op frisdranken begon haar leven als suikertaks. Nu blijkt dat het moeilijk is om een onderscheid te maken tussen producten met en zonder suiker, komt er een taks op allebei. Dat heet voorlopig te zijn, maar specialisten komen al met argumenten dat ook suikervervangers schadelijk zijn. Een blijvertje dus.

Hypocriet is ook de nieuwe speculatietaks. Als het echt de bedoeling was speculatie tegen te gaan, dan volstond het de bestaande taks per transactie te verhogen. Dan zou de belasting iedereen treffen die speculeert, telkens als hij speculeert. Nu geldt de taks alleen voor particuliere beleggers en alleen als ze in aandelen beleggen. Professionelen en vennootschappen blijven buiten schot, ook als ze in zeer speculatieve instrumenten handelen. Gezien de beperkte opbrengst waarop de regering hoopt, gaat het slechts om een symbool dat de valse indruk moet wekken dat ook echte vermogenden bijdragen.

Zoals elke regering die de tering naar de nering moet zetten, heeft Michel-I nood aan kunstgrepen. Maar dat betekent nog niet dat ze de bevolking voor dommer moet houden dan die is. Ze is niet bezig met gezondheidsbeleid noch met bestrijding van speculatie. Het zou een fijne blijk van verandering zijn, als ze dat gewoon toegaf.


DS, 13-10-2015 (Bart Sturtewagen)