Geluk
 

Geluk


Ceo’s worden beloond voor geluk. Sterker nog, ze krijgen er evenveel voor betaald als voor hun prestaties.


De Belgische econome Marianne Bertrand, die lesgeeft in Chicago, is een van de negen economen die de wereld het meest hebben beïnvloed. Tenminste, dat zegt het Wereld Economisch Forum. Bertrand dankt haar plaats in het lijstje aan haar onderzoekswerk naar discriminatie op de arbeidsmarkt. Ze bewees dat wie de voornaam Lakisha of Jamal draagt, minder kans op een goede baan heeft dan wie Emily of Greg heet. In die zin is ze de geestelijke moeder van de anonieme sollicitatie, waarvoor al lang wordt gepleit.

Maar Bertrand heeft nog ander interessant onderzoekswerk verricht, namelijk naar de verloning van ceo’s. Ze heeft vastgesteld dat toplui in veel gevallen niet alleen betaald worden voor hun capaciteiten, maar ook voor de positieve gevolgen van factoren waarop ze zelf geen enkele grip hebben. Die factoren kunnen in één woord worden samengevat: geluk.

Samen met haar collega Sendhil Mullainathan voerde Bertrand drie simulaties uit. Ze onderzocht in hoeverre prestaties van ceo’s in de olie-industrie door schommelingen in de olieprijs beïnvloed werden, ze keek naar wisselkoerseffecten bij bedrijven die handel drijven met het buitenland, en naar de conjunctuureffecten bij cyclische bedrijven.

In alle drie de gevallen bleek dat de betaling van de ceo correleert met dergelijke geluksfactoren.

‘Ceo’s worden beloond voor geluk’, luidt de eerste zin van haar conclusie in het artikel uit de Quarterly Journal of Economics, dat integraal op internet terug te vinden is. ‘Sterker nog, ze krijgen evenveel betaald voor geluk als voor hun prestaties.’

Hoe zwakker een bedrijf wordt bestuurd, hoe groter de factor geluk in de beloning van de ceo. Bedrijven met een referentieaandeelhouder, toont Bertrand aan, betalen hun ceo’s minder voor geluk dan bedrijven met een volledig versnipperd aandeelhouderschap. Dat is logisch: een machtige aandeelhouder houdt zijn ceo kort en kan de geluksfactor beter onderscheiden dan de duizenden anonieme aandeelhouders die niet rechtstreeks bij het bedrijfsbeleid zijn betrokken.

Het artikel dateert al uit 2001. Sindsdien is er niet zoveel veranderd in de manier waarop ceo’s beloond worden. Bedrijven hebben Bertrands bevindingen niet dankbaar aangegrepen om gezamenlijk een model in te voeren dat de geluksfactor in de prestaties van hun bedrijf zichtbaar maakt. Net zomin als ze de anonieme sollicitatie hebben mogelijk gemaakt om de nog niet aangeboorde competenties van Jamal en Lakisha te benutten.

Nochtans zou dat economisch gezien slim zijn. Een lager loon voor de ceo bespaart de aandeelhouders geld, dat gebruikt kan worden voor dividenduitkeringen of productieve investeringen. En een ruimere keuze uit sollicitanten betekent dat vacatures gemakkelijker ingevuld kunnen worden, en dat beloftevol talent niet onbenut blijft. Competent personeel doet het bedrijf beter draaien – welke aandeelhouder kan daar tegen zijn?

Wie zegt dat economen wereldvreemd zijn en vanuit een ivoren toren opereren? Het zijn de bedrijven die hun waardevolle en toepasbare onderzoeksresultaten links laten liggen.


DS, 04-09-2015 (Ruben Mooijman)