Europa heeft genoeg van het ‘gehuichel’ van Cameron
 

Europa heeft genoeg van het ‘gehuichel’ van David Cameron


Hij wordt nog net geen leugenaar genoemd, maar in Europa is de irritatie over David Cameron groot. Hij is onredelijk en gedraagt zich tegenover de Britse pers anders dan intern.


David Cameron heeft afgedaan in Brussel. Tot voor kort was er enig begrip voor de anti-Europese retoriek waarmee de Britse premier in eigen land eurosceptici op afstand probeert te houden. Maar de steeds woestere toon waarop dat gebeurt, is niet langer verteerbaar. ‘Men is Camerons gehuichel zat’, zegt een EU-functionaris. ‘Londen vaart op rampzalige wijze een rampzalige koers’, zegt een diplomaat.

Cameron koos vorig jaar, geconfronteerd met een groeiend euroscepticisme in zijn eigen Conservatieve Partij, de aanval. Hij beloofde een referendum over het Britse EU-lidmaatschap te zullen houden als hij in 2015 wordt herkozen. Dat heeft de gemoederen niet gesust. Integendeel: de rebellen in zijn partij eisen méér concessies. Negentig Tories in het Lagerhuis probeerden onlangs de grenzen voor Bulgaren en Roemenen gesloten te houden. Honderd eisen nu het recht om nieuwe EU-wetgeving te vetoën, en bestaande regels terug te draaien.


Conflict met Polen

In het nauw gedreven opende Cameron eind vorig jaar de aanval op Bulgaarse en Roemeense arbeidsmigranten, vorige week kwamen daar de Poolse bij – die zouden massaal kinderbijslag claimen voor in Polen achtergebleven kinderen. Heel Polen viel over hem heen. Premier Donald Tusk noemde Camerons uitspraken ‘onacceptabel’ en ‘stigmatiserend’, ook na de uitleg die de Britse premier gaf tijdens een telefoongesprek. Polens grootste oppositiepartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) overweegt de samenwerking met de Britse Conservatieven in het Europees Parlement te beëindigen als de Britse premier niet inbindt.

Brusselse ingewijden spreken van ‘niet te repareren schade’ aan de zeer hechte relatie tussen de Britten en de nieuwe lidstaten in Oost-Europa. En dat is een probleem: wil de Britse premier de EU-hervormingen die hij zijn kiezers belooft, kunnen doorvoeren, dan heeft hij in Europa bondgenoten nodig. Helemaal als hij, mocht hij in 2015 opnieuw premier zijn, willen heronderhandelen met de andere 27 over het Britse lidmaatschap.


Tegengewicht

De Britten waren gewaarschuwd. Begin vorig jaar vergeleek Europees president Herman Van Rompuy de door Cameron gekozen ramkoers in een toespraak in Londen al met een scheiding: ‘Hoe overtuig je een kamer vol mensen als je hand voortdurend op de deurkruk ligt? Hoe moedig je vrienden aan te veranderen, als je al naar je jas zoekt?’

Achter de schermen vragen diplomaten zich hardop af waarom het Verenigd Koninkrijk nog in de Europese Unie zit. ‘Voor de EU is het beter als de Britten binnenboord blijven, maar niet tegen elke prijs’, zegt een diplomaat. ‘Je kunt niet straffeloos als een tank over anderen heen walsen.’ Berlijn wil Londen erbij houden, als tegengewicht voor Parijs. Maar tornen aan fundamentele Europese principes vindt het te ver gaan. Martin Schulz, de Duitse en sociaal-democratische voorzitter van het Europees Parlement en sinds kort een coalitiegenoot van Bondskanselier Merkel, zei: ‘Over het principe van vrijheid van verkeer valt niet te onderhandelen.’


Voor en achter de schermen

Wat vooral lijkt te irriteren, is het extreme verschil in Camerons gedrag voor en achter de schermen. ‘Elke Europese leider interpreteert de waarheid graag in eigen voordeel, maar de ongeschreven regel is dat je redelijk moet blijven’, zegt een functionaris. ‘Cameron is dat niet.’ Een andere ingewijde zegt het zo: ‘In het bijzijn van de Britse pers gedraagt hij zich heel anders dan tegenover Merkel. Bij haar is hij de redelijkheid zelve.’

Neem de laatste top van regeringsleiders, vorige maand. Na afloop wekte Cameron de suggestie arbeidsmigratie uitgebreid ter sprake te hebben gebracht. Collega-leiders ontkenden dat. De Franse president Hollande ontkende na die top ook dat een ‘Europees leger’ in de maak was, zoals Cameron zei te vrezen. De Britse premier, zei Hollande, heeft last van ‘gesimuleerde angst’.

Eerder die maand stemde het Verenigd Koninkrijk tegen strengere regels voor detachering, hoewel Cameron zegt het gesjoemel met arbeidscontracten te willen aanpakken. Ook dat zorgde voor gefrons onder zijn bondgenoten, waaronder Nederland.

‘Cameron is onbetrouwbaar geworden’, zegt een diplomaat. ‘Hij heeft zijn land buitenspel gezet, en daardoor is ook de machtsbalans in Europa aan het veranderen.’ Frankrijk, Duitsland en Polen zouden nu vaker steun bij elkaar zoeken dan voorheen.

Eurocommissaris voor Justitie Viviane Reding noemde Cameron enkele dagen geleden in een webchat nog net geen leugenaar. ‘Volgens de feiten is het simpelweg niet waar’ dat arbeidsmigranten op grote schaal Britse sociale voorzieningen misbruiken, zoals Cameron al maanden roept.


Onderbuikgevoelens

Redings woorden zijn hard aangekomen in het Verenigd Koninkrijk. Ze krijgt het verwijt eurosceptici in de kaart te spelen. Haar woorden zijn ‘alleen maar bedoeld om het Britse publiek woedend te maken en kiezers in de armen van UKIP te drijven’, schreef Lagerhuislid Andrea Leadsom (Conservatief). Want het is deels de UK Independence Party (UKIP) die de Tories, en daarmee Cameron, angst aanjaagt. Die eurosceptische, rechtse partij wint op lokaal niveau steeds meer raadszetels en zal volgens peilingen de Europese verkiezingen van mei winnen. UKIP, dat nu alleen nog in het Hogerhuis en het Europees Parlement zit, stevent bovendien af op een eerste zetel in het Lagerhuis.

Maar belangrijker is dat UKIP-leider Nigel Farage het debat, ook zonder Lagerhuiszetel, is gaan domineren. Tot vorig jaar werd hij afgedaan als irrelevant. Farage schatte echter de onderbuikgevoelens van de Britten over immigratie goed aan, en is inmiddels een veelgevraagd commentator. En niet alleen in de tabloids.

© NRC Handelsblad


DS, 20-01-2014