Europese moslims fundi of toch niet?
 

Enquête bewijst dat veel Europese moslims fundi zijn. Of toch niet?


Zijn de religieuze voorschriften van de islam belangrijker dan de wetten van de overheid? Ja, zegt bijna twee derde van de West-Europese moslims. Volgens een Berlijns onderzoekscentrum bewijst het dat moslimfundamentalisme wijdverbreid is. Anderen waarschuwen voor overhaaste conclusies.


Moslims moeten terugkeren naar de 'wortels van de islam'. De Koran laat zich slechts op één manier interpreteren en Joden zijn niet te vertrouwen. Wie in landen als Nederland, Duitsland, Frankrijk, België, Oostenrijk en Zweden negenduizend Turkse en Marokkaanse immigranten opbelt en hen vraagt naar hun denkbeelden, krijgt vaak conservatieve antwoorden. Bijna 60 procent wil terug naar de wortels, de enkelvoudige uitleg van de Koran wordt zelfs door 75 procent van hen gesteund.

Ook op andere punten wijken de Turkse en Marokkaanse moslims sterk af van de gemiddelde West-Europeaan. Zo gaf bijna 60 procent in 2008 tijdens een telefonische enquête aan dat hij geen homoseksuele vrienden wil. Zo'n 54 procent was ervan overtuigd dat het Westen eropuit is om 'de islam' te vernietigen. De groep die vindt dat Joden niet te vertrouwen zijn is een minderheid (45 procent), maar bepaald niet marginaal.


'Fundamentalisme is helemaal niet marginaal'

Het Duitse onderzoeksbureau WZB (Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung) vindt de resultaten zorgwekkend. 'Ze weerleggen duidelijk de vaakgehoorde claim dat islamitische religieus fundamentalisme in West-Europa een marginaal fenomeen is', stelt ze in een deze week verschenen publicatie. 'Ook het idee dat fundamentalistische ideeën in islamitische kring even vaak voorkomen als in christelijke kringen, klopt niet.'

Fundamentalisme is geen onschuldige religiositeit, vindt WZB. 'Het sterke verband met vijandelijkheid getuigt daarvan.' In NRC Handelsblad stelt WZB-directeur Ruud Koopmans vrijdag dat deze bevindingen vragen oproepen over 'het heersende idee' dat fundamentalisme een reactie is op institutionele uitsluiting'

Je zult een moslim niet snel zien beweren dat de grondwet van zijn land uiteindelijk belangrijker is dan de voorschriften van zijn geloof. Op zich zegt zo'n resultaat weinig, aldus Arabist Jan Jaap de Ruiter.

'Natuurlijk is er in Nederland 20 procent van de autochtonen die het omgekeerde gelooft, dat de moslims het Westen willen vernietigen', vertelt Koopmans. 'Dat is waar Geert Wilders zijn stemmen haalt. In absolute zin gaat het om meer mensen. Dat is ook een groot probleem. Maar die vijandbeelden zijn onder moslims veel wijder verbreid.'


'De kloof tussen de antwoorden en de praktijk is enorm'

Jan Jaap de Ruiter, arabist aan de Tilburg University, heeft ernstige bedenkingen bij de conclusies die Koopmans en zijn instelling trekken. 'Moslims hebben bij enquêtes vaak de neiging om sociaal wenselijke antwoorden te geven', meent hij. 'Je zult een moslim niet snel zien beweren dat de grondwet van zijn land uiteindelijk belangrijker is dan de voorschriften van zijn geloof. Op zich zegt zo'n resultaat weinig.'

De Ruiter: 'Inderdaad, de afkeer van Joden is groot. Daar mogen we ons gerust zorgen over maken. En sommige moslims hebben inderdaad hele krasse ideeën over de rol van de vrouw en een negatief beeld van homo's. Maar is dat fundamentalisme? Ik zou eerder spreken van conservatisme.'


'Slechts een kleine groep brengt ideeën ook in praktijk'

De WZB-publicatie bewijst volgens De Ruiter niet dat moslimfundamentalisme wijdverbreid is. 'De belangrijkste vraag is: hebben ze enkel deze overtuigingen of handelen ze er ook naar? Hoe serieus zijn hun overtuigingen eigenlijk? Daar zit een enorme kloof: slechts een hele kleine groep probeert orthodoxe denkbeelden in de praktijk te brengen. Die salafisten geven vaak toe dat ze daar lang niet altijd in slagen.'

De enquêteurs belden ook drieduizend autochtonen, om de houdingen onder christenen te peilen. Zij scoren consequent veel minder hoog op WZB's 'fundamentalisme-schaal'. Ruiter is 'niet verbaasd'. 'Voor moslims zijn religieuze wetten veel belangrijker dan voor christenen. De sharia is wat dat betreft echt niet te vergelijken met bijvoorbeeld de Tien Geboden. Dat is een gevalletje appels en peren.'


Blog Trouw, 13-12-2013 (Robin de Wever)