Voyager 1 verlaat ons zonnestelsel
 

Voyager 1 verlaat na 36 jaar vliegen ons zonnestelsel


De Amerikaanse ruimtesonde Voyager 1 heeft na 36 jaar vliegen ons zonnestelsel verlaten. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat een bouwsel van de mens die grens overgaat en terechtkomt in de eindeloze ruimte tussen de sterren. Het historische moment gebeurde in augustus vorig jaar.


Dat heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA vandaag bekendgemaakt. Het nieuws staat nu ook in het gezaghebbende wetenschapsblad Science.

Eerder dit jaar meldden wetenschappers ook al dat de Voyager 1 buiten het zonnestelsel was beland, maar dat werd toen nog afgezwakt door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.

De Voyager 1 vliegt op ongeveer 18,8 miljard kilometer van de aarde en meet daar constant de deeltjes die er zijn. Die gegevens worden teruggestuurd naar de aarde. Uit de aanwezige deeltjes leiden de wetenschappers af dat de Voyager zich niet langer in ons zonnestelsel bevindt, maar in een eindeloos gebied dat het interstellaire medium wordt genoemd.


Gelanceerd in 1977

De sonde is in 1977 gelanceerd. Na anderhalf jaar vloog het vaartuig langs de planeet Jupiter. Weer anderhalf jaar later bereikte de Voyager 1 de planeet Saturnus. In 2004 kwam hij in de buitenste schil van ons zonnestelsel terecht.


Blog DM, 12-09-2013

Voyager 1 heeft het zonnestelsel verlaten... of toch niet?
 

Voyager 1 heeft het zonnestelsel verlaten... of toch niet?

Het is een vraag die de afgelopen jaren nu eens met ‘ja’ dan weer met ‘nee’ is beantwoord: is de ruimtesonde Voyager 1 aangekomen in de interstellaire ruimte? In een nieuwe publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Science, beantwoorden wetenschappers de vraag weer eens bevestigend. En ze geven er zelfs een datum bij.

Aangenomen wordt dat bij de overgang van heliosfeer naar interstellaire ruimte een plotselinge toename optreedt in de dichtheid van het plasma – de ijle ‘mist’ van laagenergetische geladen en neutrale deeltjes – in de ruimte. Helaas is het instrument waarmee Voyager 1 die dichtheid rechtstreeks had kunnen meten al vele jaren defect.

Maar een van de andere instrumenten van de ruimtesonde, de plasmagolfdetector, werkt nog wel. Dat instrument kan worden gebruikt om de plasmadichtheid indirect te meten, maar alléén op momenten dat er een grote uitbarsting op de zon heeft plaatsgevonden en een grote plasmawolk richting Voyager-sonde is geblazen. Zo’n gebeurtenis veroorzaakt karakteristieke oscillaties in het plasma.

Op 9 april van dit jaar legde de plasmagolfdetector een plotseling toename van de plasma-oscillaties vast. Uit de frequentie van deze oscillaties kan worden afgeleid dat de plasmadichtheid op dat moment tachtig keer zo hoog was dan ooit in de heliosfeer is waargenomen. De gemeten dichtheid is bovendien in goede overeenstemming met de dichtheid die in de interstellaire ruimte wordt verwacht.

Ook in oktober 2012 is er zo’n plasma-oscillatie-episode geweest. Deze was weliswaar veel zwakker, maar kon wel worden gebruikt om terug te rekenen op welk moment Voyager 1 het zonnestelsel heeft verlaten. Dat zou zijn gebeurd op 25 augustus 2012. Daarmee zou Voyager 1 het eerste door mensen vervaardigd object zijn dat buiten ons zonnestelsel is geraakt.

Toch zijn ook nu nog niet alle wetenschappers het erover eens dat de magische grens naar de interstellaire ruimte is gepasseerd. Critici wijzen erop dat de magnetometer van de ruimtesonde geen verandering in de richting van het magnetische veld heeft gemeten – wat bij de overgang van heliosfeer naar interstellaire ruimte wel werd verwacht. En volgens anderen is de gemeten toename in de plasmadichtheid simpelweg veroorzaakt doordat zich aan de buitengrens van de heliosfeer zonnedeeltjes ophopen.

Het enige wat definitief een einde zou kunnen maken aan deze welles-nietesdiscussie is een meetresultaat dat iedereen kan overtuigen. Voyager 1 heeft nog tot 2025 om dat resultaat te leveren – rond die tijd komt hij namelijk zonder stroom te zitten. Lukt dat niet, dan zal de discussie over de grens van het zonnestelsel nog vele jaren doorgaan.

eoswetenschap.eu, 12-09-2013