Waarom Obama plots Brussel weet liggen
 

Waarom Obama plots Brussel weet liggen


In zijn State of the Union had Barack Obama het over een handelsakkoord dat hij wilde sluiten met de EU. Gejuich in Berlare, maar hartje Londen zal ene David Cameron even moeten slikken hebben, zegt Steven Van Hecke.


In Berlare heeft Obama er de voorbije dagen ongetwijfeld enkele fans bij gewonnen. In zijn State of the Union, de eerste van zijn tweede ambtstermijn, kondigde de Amerikaanse president de opstart aan van gesprekken met de EU die moeten leiden tot een nieuw akkoord tussen beide handelsblokken. Karel De Gucht, in de Europese Commissie bevoegd voor Handel, heeft weliswaar al enkele akkoorden op zak, met Zuid-Korea bijvoorbeeld, maar een deal met de VS zou het palmares van zijn mandaat dat in 2014 afloopt ferm doen aandikken.

De aankondiging van een nieuw handelsakkoord tussen de VS en EU was voor ingewijden geen verrassing. Samenwerking met de VS op economisch vlak is zo oud als het Europese integratieproces zelf. Bovendien wordt het pad voor een intensivering van die trans-Atlantische relatie reeds enkele jaren geëffend in de zogenoemde Trans-Atlantic Economic Council en onlangs in de High Level Working Group on Jobs and Growth, beide voorgezeten door De Gucht en zijn Amerikaanse evenknieën. Maar het is niet zeker dat iedereen in Brussel er ook van op de hoogte was dat Obama daar in zijn toespraak voor het Congres melding zou van maken.


Heimwee naar Bush

Dat de pas herkozen president toch de EU in de mond heeft genomen, is vrij opmerkelijk. Toegegeven, Obama was bij het begin van zijn ambtstermijn ongemeen populair in Europa en kon ook bij de politieke klasse in de meeste lidstaten op veel krediet rekenen. Maar toen bleek dat hij vooral in Azië en met name China geïnteresseerd was en hij het bovendien niet de moeite vond tijdens een van zijn weinige bezoeken aan Europa ook halt te houden in Brussel, begonnen sommigen al stilletjes heimwee te krijgen naar zijn vermaledijde voorganger George Bush jr., voor wie Europa altijd op de eerste plaats kwam. Obama leek helemaal niet warm te lopen voor Europa, een continent dat lange tijd de eurocrisis niet onder controle kreeg en meer presidenten leek te hebben dan economische groei. Dat het zo lang duurde vooraleer doortastende maatregelen werden genomen om de Griekse schuldencrisis aan te pakken, lokte herhaaldelijk irritaties uit in Washington. En in de plaats van veel tijd en energie te verliezen in het Brusselse institutionele kluwen, belde het ministerie van Financiën liever gewoon rechtstreeks naar Frankfurt of Berlijn. Het eindresultaat kwam toch op hetzelfde neer.

Maar nu is gebleken dat ook de Amerikaanse motor minder sterk aanslaat dan verwacht en ook China met hardnekkige economische en sociale problemen kampt, lijken de verrekijkers in Washington opnieuw oostwaarts gericht. Per slot van rekening blijft de EU het grootste handelsblok in de wereld en wordt er dagelijks voor meer dan 2 miljard euro verhandeld aan goederen en diensten met de VS. Waarom dan niet terugvallen op de oude, vertrouwde bondgenoten aan de andere zijde van de Atlantische Oceaan, zeker nu het vooruitzicht op een wereldwijd handelsakkoord quasi onbestaande is? Waarom dan niet de handen in elkaar slaan en afspraken maken die bepalend kunnen zijn voor de hele wereldeconomie?


Niet Cameron, maar Van Rompuy

De Britse premier David Cameron, altijd klaar om de special relationship te onderstrepen met de grote broer in Amerika, verslikte zich bij het horen van de speech van Obama wellicht in zijn thee. Geen woord over de UK of Great Britain , laat staan over het Europa waarvan de Britse Conservatieven luidop dromen. Wel een verwijzing naar de Europese Unie. Niet Cameron, maar Van Rompuy en Barroso zullen bij de ondertekening op de eerste rij staan. Met andere woorden: de VS willen met de EU, niet met de afzonderlijke lidstaten van de EU, een soort economische Navo in de steigers zetten. Dat is ook logisch aangezien het externe handelsbeleid tot de exclusieve bevoegdheden van de EU behoort. Het is aan vakministers uit de lidstaten om De Gucht een mandaat te geven en aan het Europees Parlement om toe te zien op het eindresultaat. Downing Street 10 komt daar niet aan te pas.

Dat Obama naar de EU kijkt om de Amerikaanse economie op een duurzame manier aan te zwengelen, zou in Londen toch een belletje moeten doen rinkelen. Als op wereldschaal de zaken niet naar wens verlopen, dan nemen regionale blokken het werk over. De Britten tellen alleen mee als ze tot een van deze nieuwe machtsblokken behoren en ze een positieve en constructieve rol kunnen spelen. Volgens de VS is dat de EU. Niet Cameron maar Van Rompuy en Barroso mogen de komende twee jaar, vooraleer de Amerikanen en de Europeanen in 2014 naar de stembus trekken, hopen op een bezoekje van de Obama's. En wie weet, straks komt de droom van de Gentse burgemeester Termont uit en doen ze ook de Arteveldestad aan om de tweehonderdste verjaardag van het Verdrag van Gent te vieren, het verdrag dat een einde maakte aan de oorlog tussen, jawel, de Verenigde Staten en Engeland.

Steven Van Hecke, docent Europese politiek aan de KU Leuven


DS, 15-02-2013