Iedereen flik!
 

Iedereen flik!


BRUSSEL - De politie is haar monopolie op de misdaadbestrijding kwijtgespeeld. In de plaats zijn Facebook, Twitter en andere sociale media gekomen. ‘Een aangifte bij de politie haalt toch weinig uit.'


Op de Facebookpagina ‘Nedermeme', die doorverwijst naar een aparte site, staat kant-en-klaar te lezen hoe u Brent L., de 17-jarige die in Eindhoven het felst te keer ging tegen een student, een lesje kunt leren. Zijn volledige naam, zijn adres met een afbeelding van de woning en zijn profielfoto waarop hij in ontbloot bovenlijf poseert, halen de vechtersbaas uit de anonimiteit. De commentaren eronder maken de online schandpaal compleet:

‘Nu ben je niet meer zo stoer he, vuile kankerhond.' - Anon

‘Ik hoop dat het voor jou de komende 20 jaar ZEEPJES OPRAPEN wordt Brent.' - Jade

‘Wat ben jij een zielige flikker zeg. Ik zal die flappers eens van je lelijke kop komen trekken. Kijken hoe jij dan reageert.' - Pink

Brent L. is de leider van het groepje van acht dat begin dit jaar, na een nachtje stappen in Eindhoven, zonder enige aanleiding een 22-jarige man in elkaar sloeg (DS 24/1). Op de beelden die van de aanval zijn gemaakt en zo uit A Clockwork Orange lijken geknipt, is te zien hoe Brent tegen het hoofd van het half bewusteloze slachtoffer blijft stampen.

Zelf woont L., net zoals de meeste anderen uit het filmpje, in Turnhout. Eerder deze week is hij verhoord door de politie en heeft het Nederlandse gerecht om de uitlevering gevraagd van Brent en vier andere verdachten.

De opsporing kwam in een stroomversnelling nadat een Nederlandse lokale zender de beelden uitzond en op zijn site plaatste. Op sociale media werd het fragment duizenden keren gedeeld, waarna twee van de daders zich uit eigen beweging aanmeldden bij de politie.

Maar dan kwam er een foto van de acht jongens samen online. Elk gezicht kreeg een naam en via het web begon een zoektocht die volledig los stond van die van de politie.

‘Beangstigend hoe burgers het recht in eigen handen nemen', zei een Nederlandse journalist daarover aan onze zusterkrant Het Nieuwsblad .


Gestolen Renault

De burgerspeurtocht naar ‘De 8 van Eindhoven', zoals het Nederlandse tendentieuze programma PowNews hen heeft gedoopt, is geen alleenstaand geval.

In november vorig jaar vond de West-Vlaming Korneel Sarazijn zijn gestolen Renault Mégane terug nadat hij beelden van de dief op Facebook plaatste. Die werden meer dan vierduizend keer gedeeld, tot een meisje uit Brussel de dader herkende en de politie ervan op de hoogte bracht.

‘Ik zou het meteen opnieuw doen', zegt Sarazijn zeven weken later. ‘Ondertussen heeft de dader via snelrecht een straf gekregen, maar hij is ertegen in beroep gegaan.'

De Privacycommissie had kritiek op de werkwijze van Sarazijn, omdat volgens de wet de dader zijn toestemming had moeten geven om de beelden te verspreiden.

Sarazijn: ‘Daarover heb ik niets meer gehoord. De politie heeft me zelfs gezegd dat ik gelijk had toen ik de beelden postte. “Jammer dat we dat zelf niet mogen doen”, vonden ze.'


Politie uit de markt geduwd

De Gentse hoofdcommissaris Steven De Smet vreest dat de politie zich aan de kant laat duwen door Facebook, Twitter en konsoorten.

‘Vooral door die smartphone. Jan en alleman heeft constant de middelen ter beschikking om een eigen onderzoek op te starten. De werking van de politie is daarop niet ingespeeld.'

‘Vroeger verwachtten de mensen van de politie dat ze de daders van een diefstal vatten. Nu willen de mensen vooral hun zaken terug. En daarvoor richten ze zich tot wie hen het best kan helpen. In verdwijningszaken zie je het ook: de oproep van familie en vrienden komt eerst op Facebook. Ze mobiliseren een gemeenschap die spontaan mee begint te zoeken.'

Via Facebook een vermist persoon of een gestolen auto proberen op te sporen of – zoals eerder deze week – collectief de arm der wet te kakken zetten nadat één aandachtige televisiekijker een screenshot post (zie foto), blijft al bij al onschuldig. Maar zonder dat iemand lijkt te beseffen dat er een grens wordt overschreden, gaat de online gemeenschap plots te ver.


Gemeenschappelijke frustratie

Bij Brent L. stond een paar dagen geleden iemand in Turnhout aan de deur om hem te lynchen. Afgelopen zomer was een 15-jarig meisje het mikpunt van haatberichten, omdat ze in een filmpje op YouTube een ander meisje pestte. Uiteindelijk moest ze haar gsm laten afsluiten omdat in Facebookgroepen haar naam en nummer verschenen.

‘Die gemeenschappelijke frustratie en verontwaardiging is begrijpelijk', zegt Steven De Smet. ‘Iedereen hoopt dat er iets aan het onrecht wordt gedaan. De politie loopt achter in die wereld en dat is gevaarlijk. Op dit moment hebben we er geen benul van hoeveel mensen bezig zijn met zelf politie te spelen. Mijn grootste schrik is dat er plots een privé-militie via Facebook daders begint op te sporen en de slachtoffers laat weten dat ze hun spullen terugkrijgen als ze een administratieve kost betalen. De maatschappelijke veiligheid moet de verantwoordelijkheid blijven van de reguliere politie die wordt gecontroleerd door een democratisch verkozen overheid.'

Voor de burger ligt de drempel om het heft in eigen handen te nemen in ieder geval lager dan ooit.

‘We zijn aangekomen op een punt waarbij de technologische evolutie sneller gaat dan de menselijke capaciteit om die een plaats te geven', zegt socioloog Ben Caudron. ‘Zonder het goed te beseffen, is iedereen zelf een medium geworden. Alles wat we online plaatsen, blijft daar ook staan en kan vaak door iedereen worden gelezen. Als onze auto twintig jaar geleden werd gestolen, dan gingen we op café klagen of de dader beschrijven. Nu kunnen we dat allemaal heel breed uitsmeren. En zolang Facebook daar geen economische belangen bij heeft, zullen ze die drempel niet verhogen.'

Wie zich wel bewust was van zijn rol als medium en er gebruik van wist te maken, is Vincent Van Quickenborne (Open VLD). Vandaag is hij in Kortrijk ‘verhinderd burgemeester', anderhalf jaar geleden tweette hij als federaal minister regelmatig foto's van snelheidsovertreders.

‘Ik heb daarvoor veel kritiek gekregen, maar begrijp nog altijd niet goed wat er verkeerd is aan wat ik deed. Als er duidelijk sprake is van een inbreuk en een politie-aangifte toch weinig zou veranderen, kan het geen kwaad de betrokkenheid van burgers te vragen.'

‘In Nederland maakt de politie daar systematisch gebruik van. Met goede afspraken werkt zoiets. Het zal almaar vaker gebeuren dat iemand zelf begint te zoeken, maar we mogen niet blind zijn voor uitwassen. Het is wachten tot iemand onterecht aan de schandpaal wordt genageld.'


DS, 25-01-2013 (Nikolas Vanhecke)