'De groene economie is een mythe'
 

'De groene economie is een mythe'


'De groene economie is niet de oplossing voor de klimaatcrisis, maar net deel van het probleem. We zijn helemaal verkeerd bezig.' KU Leuven-onderzoekers Matthias Lievens en Anneleen Kenis doorprikken in hun boek valstrikken en fabeltjes van het huidige milieubeleid.


Ze betoogden op de klimaattop in Kopenhagen en Kleine Brogel, protesteerden samen tegen het Wetterse patattenveld met genetisch gemanipuleerde aardappelen. Om maar te zeggen: Matthias Lievens en Anneleen Kenis zijn niet het type dat aan de zijlijn staat te verkondigen hoe de wereld naar de knoppen gaat. Hij is doctor in de politieke filosofie, zij experte in ecologisch burgerschap. Academici én activisten. Ook in hun boek De mythe van de groene economie nemen ze geen blad voor de mond.


Waarom is de groene economie volgens jullie een fabeltje?

Kenis: "De OESO, de EU, Obama: ze spreken allemaal over 'groene groei', maar duurzaamheid en economische groei staan volledig haaks op elkaar. Er zijn limieten aan wat we aan de natuur kunnen onttrekken." Lievens: "Eigenlijk is het groen kapitalisme: men wil wel een stuk vergroenen, maar winst blijft het prioritaire doel. Wij zijn voor de vergroening van de economie, maar wat je nu krijgt, is gewoon de economisering van het groene gedachtegoed. De meeste bedrijven willen vooral een graantje meepikken. Kijk maar naar de emissiehandel."


Wat loopt er mis met de emissiehandel?

Kenis: "Je kan als bedrijf je uitstoot zelf compenseren door in China of India nieuwe steenkoolcentrales te bouwen. Iets efficiënter dan de gangbare centrales, maar ondertussen zit men daar wel tientallen jaren vast aan een van de meest vervuilende fossiele brandstoffen. Via projecten in het Zuiden om de uitstoot te 'compenseren', komen er gewoon extra emissierechten in het systeem." Lievens: "De grote vervuilers, zoals een bedrijf als ArcelorMittal, maken miljardenwinsten via de handel in emissierechten. In theorie vertrekt de 'groene economie' vanuit 'de vervuiler betaalt', in de praktijk is het eerder 'de vervuiler verdient'." Kenis: "Het is ook sociaal onrechtvaardig: bedrijven planten in landen als Oeganda bossen aan om hun uitstoot te compenseren en hun 'groene' imago te versterken. Met als gevolg dat er duizenden mensen van hun grondgebied worden verjaagd."


Volgens jullie zijn de klassieke milieubewegingen verblind door de groene-economie-mythe.

Lievens: "Natuurpunt gaat in zee met Electrabel en Ikea, dat duizenden voetbalvelden aan bomen omhakt, WWF werkt samen met bedrijven die schandalige dingen doen. Die ngo's proberen de bedrijven van binnenuit te veranderen, maar worden zo ver meegezogen in een verhaal dat niet echt duurzaam meer is. We trachten die zeepbel te doorprikken en andere organisaties te interpelleren."


Nog een mythe: dat we allemaal schuldig zijn aan de crisis en ons steentje moeten bijdragen. Is dat dan niet zo?

Kenis: "De klimaatcrisis is niet de simpele optelsom van milieu-onvriendelijke keuzes van het individu, wel een probleem dat diep verankerd is in de manier waarop de maatschappij vandaag is georganiseerd. Dat schuld-en-boeteverhaaltje is niet alleen een onderschatting van het probleem, het duwt de mensen ook in de rol van de consument in plaats van die van burger. Zo van 'als je zonnepanelen koopt, los je je schuld af'."


Toch een opvallende stelling voor mensen die zelf veggie en bio eten, geen auto willen en zo weinig mogelijk het vliegtuig nemen.

Kenis: "En we doen ook nog eens aan cohousing. (lacht) Natuurlijk is het goed als iedereen zich engageert, maar dat is een druppel op een hete plaat gezien de gigantische uitdaging waar we voor staan. Er is zoveel meer nodig. Bovendien riskeer je zo dat mensen het probleem gaan onderschatten. 'Ah ja, als er echt een crisis was, zou de overheid wel meer ondernemen en het niet aan ons overlaten'."


Wat is jullie alternatief?

Lievens: "Er is sowieso een daling van de groei nodig."


De werknemers van Ford Genk en al die anderen die aan de deur worden gezet, zullen het graag horen.

Kenis: "Natuurlijk moet je ervoor pleiten om die jobs bij Ford Genk te redden. We moeten gewoon naar een ander samenlevingsmodel, met duurzame transportmiddelen en minder markt voor bankiers en speculanten." Lievens: "Zijn wij te radicaal? Ik denk het niet. Een idee als arbeidsduurvermindering is bijvoorbeeld niet zo radicaal. Ook het feit dat we het op vlak van materiële zaken met minder zouden moeten doen, ligt voor de hand."


Kan het nog goed komen?

Lievens: "Ik wil niet doemdenken, maar het ziet er niet goed uit. Voor deze top in Qatar, nota bene een van de grootste uitstoters, heb ik heel lage verwachtingen. Hoe dan ook wordt de 21ste eeuw een turbulente eeuw met massale rampen, migratie, sociale onrust, nieuwe politieke conflicten en mensen die sterven." Kenis: "Dat zie je nu al. Volgens 11.11.11 zijn er 300.000 klimaatdoden per jaar. Vooral in het Zuiden." Lievens: "Maar als je vraagt of we nog dingen kunnen doen, zeg ik 'ja'. Hou om te beginnen de fossiele brandstoffen die er nog zijn gewoon onder de grond. Stop met boren op de Noordpool en in de diepzee. Dat zou echt al een serieus verschil maken."


DM, 24-11-2012