Dapperste tiener van de wereld tart de Taliban
 

Dapperste tiener van de wereld tart de Taliban


In de Swatvallei, in het noordwesten van Pakistan, kreeg Malala Yousafzai op straat deze week een kogel in haar nek. De Taliban vinden haar te pro-westers, omdat ze ijvert voor het recht op onderwijs voor meisjes.


Toen ze na drie maanden afwezigheid weer thuiskwam, ging ze onmiddellijk op zoek naar haar boekentas. Het huis was helemaal overhoop gehaald, de twee kippen van haar jongere broertjes waren dood, maar Malala's schoolboeken waren intact. ‘Ze zijn veilig' zuchtte ze, nadat ze met haar sjaal de tranen had weggeveegd. Malala Yousafzai was enkele maanden tevoren, in mei 2009, met haar familie halsoverkop uit de Swatvallei gevlucht. Het Pakistaanse leger had een offensief ingezet tegen de Taliban die met de roede over het gebied heersten.

Malala wist wat het betekende om onder het Talibanregime te leven. Ze had de dode lichamen van seculiere winkeliers in de straten zien bungelen, ze had gevoeld hoe de bewegingsvrijheid voor meisjes dag na dag werd ingesnoerd, ze wist dat haar vader doodsbedreigingen had gekregen.

En toch had ze nooit een blad voor de mond genomen.

Ze kon rekenen op de steun van haar vader. Ziauddin Yousafzai vertelde ooit dat hij zijn dochter had genoemd naar Malala van Maiwand, een Afghaanse vrouw die haar volk met poëzie aanspoorde om tegen de indringers te vechten. Hij had een privéschool opgericht en waakte over de opvoeding van zijn dochter. Hoewel geen enkele buitenstaander ogen op zijn vrouw mocht richten, stimuleerde Ziauddin zijn dochter in haar opleiding. Toen ze twaalf was, sprak ze al een aardig mondje Engels en stelde ze al haar hoop op een goede opleiding.

Het was haar vader die tijdens het Talibanregime een journalist van de BBC had gecontacteerd met de vraag of hij niet geïnteresseerd was in een dagboek van zijn dochter. Zij zou, onder een andere naam, schrijven over het leven van een schoolmeisje onder het juk van de Taliban.

Vanaf 3 januari 2009 verscheen dagelijks een kort relaas van ene Gul Makai op de Urdu-versie van BBC.


Zaterdag 3 januari: ik ben bang

Ik had gisteren een verschrikkelijke droom van militaire helikopters en de Taliban. Ik heb deze dromen vaak sinds de militairen aan hun operatie in Swat zijn begonnen...Ik was bang om naar school te gaan omdat de Taliban hadden meegedeeld dat het verboden was voor meisjes om een opleiding te volgen...Op weg naar school hoorde ik een man zeggen: ‘Ik ga je vermoorden'. Ik versnelde mijn pas en toen ik omkeek zag ik dat hij achter mij aanliep. Tot mijn opluchting zag ik dat hij aan het bellen was. Hij moet iemand anders telefonisch bedreigd hebben.

Enkele jaren later vertelde vader Ziauddin aan de BBC dat hij gevaarlijk spel had gespeeld door zijn dochter voor de BBC te laten schrijven. ‘Het was een risico, maar het was nog gevaarlijker om niet te spreken. We zouden eindigen in slavernij en zouden ons onderwerpen aan een meedogenloos regime van terreur en extremisme', zei hij.


Vrijdag 18 januari: geen politie in zicht

Mijn vader vertelt ons dat de regering onze scholen zal beschermen. Ik ben er wel blij om, maar ik weet dat ons probleem niet wordt opgelost. Hier in Swat horen we elke dag dat soldaten gedood of ontvoerd worden. Ik zie nergens politie.

Onze ouders zijn ook bang. Ze willen ons niet naar school sturen tot de Taliban op hun radiozender zelf aankondigen dat de meisjes weer naar school mogen.

Op een dag kwam een van de leerlingen van de school van Malala's vader naar hem met het bericht dat een meisje uit Swat, onder de naam van Gul Makai, een dagboek had op BBC. ‘Ik was zo trots, maar ik kon niet zeggen dat de tekst van mijn dochter was'. Ik glimlachte alleen maar. Malala was elf op dat moment.


Zondag 8 februari: herinneringen aan school

Ik bekijk treurig mijn uniform, mijn boekentas met het schoolgerief. Morgen gaan de jongensscholen weer open, maar de Taliban verbieden dat meisjes een opleiding krijgen. De herinneringen aan mijn school flitsen voorbij, vooral de woordwisselingen tussen de meisjes van de klas.

Tegen de tijd dat het gezin had beslist om de Swatvallei te ontvluchten omdat het leger in opmars was en er zware gevechten op til waren, was Gul Makai al een lokale beroemdheid. Tijdens haar verblijf bij familie ver weg in de stad, praatte ze geregeld in vlekkeloos Engels met een videojournalist. ‘Ik wil mijn opleiding verderzetten', zei ze toen. ‘Ik wil dokter worden'. En ze begon te huilen.

De roem van Malala was ondertussen zo verspreid dat zelfs Richard Holbrooke, de toenmalige gezant van de Amerikaanse president Obama voor Afghanistan en Pakistan, even tijd voor haar maakte. In een onderhoud vroeg ze hem of hij ervoor wilde zorgen dat de meisjes een opleiding konden krijgen. Helaas reikte de macht van de intelligente diplomaat niet zover dat hij haar wensen kon inwilligen.

In juli 2009 keerde de familie Yousafzai terug naar de Swatvallei, naar huis. Het leger had de Taliban verslagen en vader Ziauddin vertelde optimistisch aan de videojournalist dat het ergste achter de rug was. Maar Malala keek bedachtzaam in de camera: ‘Is thuis echt veilig? Ik ben bang dat de Taliban hun macht opnieuw aan het samenbrengen zijn', zei ze ernstig.

Ondanks de ruïnes, de lege straten en de overhoop gehaalde of vernielde scholen, begon de familie aan een nieuw leven. Haar vader heropende zijn school, Malala kon weer naar de les.


Kruisvaart

Ze werd ouder, rijper en vastberadener. ‘De elfjarige, tamelijk verlegen Malala die ik heb ontmoet, is veranderd in een publieke tiener zonder vrees', schrijft Adam Ellick, de videojournalist, op zijn blog. ‘De kruisvaart van haar vader voor het behoud van de opleiding van vrouwen is besmettelijk. Haar activisme kent nu ongekende hoogtes.'

Malala was inderdaad op de bres gesprongen voor onderwijs voor meisjes. Ze gaf geregeld speeches en ontving diplomaten in Swat. Ze liep met plannen rond om de ‘Malala Education Foundation' op te richten die arme meisjes financieel kon bijspringen voor hun opleiding.

Haar inzet ging niet onopgemerkt voorbij. In 2011 werd ze genomineerd voor de belangrijke internationale Kindervredesprijs en kreeg ze uit de handen van de Pakistaanse premier Gilani de eerste Pakistaanse Vredesprijs voor jongeren.


Pittig en koppig

Het idee om dokter te worden was ondertussen opgeborgen. Malala had zich voorgenomen om later in de politiek te gaan. Herhaaldelijk zei ze dat ze een politieke partij wilde oprichten met mensen die zich inzetten voor het onderwijs.

In zijn blog waarschuwt Ellick dat je je niet mag laten misleiden door haar vriendelijk gedrag en haar zachte stem. ‘Ze is zeer pittig en verschrikkelijk koppig. Zoals die dag, toen we er maar niet in slaagden om haar laptop aan het internet te koppelen. Haar vader snelde toe om hulp te bieden. Zij wees hem niet af, maar legde hem diplomatisch uit dat zij en niet hij het probleem moest oplossen.'

Officieel was de Swatvallei Talibanvrij, maar de Talibs liepen nog altijd in de streek rond en probeerden hun wil aan de bevolking op te leggen. Ze hielden niet van mondige meisjes en zeker niet van jonge feministen die ijveren voor het recht op onderwijs.

Bij Malala thuis kwamen geregeld dreigbrieven van de Taliban: zij moest stoppen met haar activiteiten of het zou wel eens slecht met haar kunnen aflopen, stond in een van de brieven.


Bodyguards

De vraag of zij bodyguards moest hebben, was niet aan de orde. In een conservatieve regio als de Swatvallei kan een jonge vrouw zich niet laten omringen door mannen die niet tot haar familie behoren. Ze was er bovendien vrij gerust op. Zolang ze in het stadje Mingora bleef, in de haar vertrouwde wijken, zou ze geen gevaar lopen, dacht ze.

Tot vorige week een bebaarde man aan de school aan een meisje vroeg wie Malala wel was. Het meisje wees haar aan en de man begon te schieten. Hij mikte niet alleen op het meisje maar ook op Malala. De twee meisjes werden zwaar gewond afgevoerd, Malala had een kogel in de nek gekregen.

De Taliban deelden mee dat ze het op Malala hadden gemunt omdat ze te pro-westers is. Ze beriepen zich op de koran om de aanslag te verantwoorden. ‘Elke vrouw die een rol speelt in de oorlog tegen de moedjahedien moet worden gedood. Wij zijn radicaal tegen co-opvoeding en een seculier onderwijssysteem', stond in hun boodschap.

De aanslag op het veertienjarige meisje was voorpaginanieuws in de Pakistaanse kranten. De opperbevelhebber van het leger en belangrijke politici veroordeelden de aanval. In Swat bleven de schoolpoorten op woensdag dicht, de vlaggen hingen halfstok.

Nu houdt de halve natie haar adem in, wachtend op het verlossende nieuws dat Malala weer de oude kan worden.

Haar vader Ziauddin heeft al gezegd dat hij en zijn dochter zich opnieuw zullen engageren, met meer inzet dan ooit. ‘Zelfs als wij strijdend moeten omkomen, dan nog zullen we onze opdracht niet verloochenen', liet hij weten.

De Taliban hebben aangekondigd dat ze hun wapens opnieuw zullen laden zodra Malala weer op de been is.

www.standaard.be/Malala


DS, 13-10-2012 (Corry Hancké)