actualiteitsforums - Noodtoestand in Frankrijk met drie maanden verlengd

Het toverwoord integratie

HET wordt stilaan wat rustiger in de Parijse en andere Franse voorsteden. De laatste twee weken zijn we getuige geweest van het indrukwekkende schouwspel van brandende auto's, scholen, supermarkten, bedrijven en confrontaties tussen jongeren en de politie en andere ordediensten.

De Franse minister van Binnenlandse Zaken, Nicolas Sarkozy, liet duidelijk blijken dat hij geen duimbreed zou toegeven. En terwijl de eerste minister de pr verzorgde (de uitvaardiging van maatregelen tegen discriminatie), werd aangekondigd dat alle jongeren zonder Franse nationaliteit die tijdens de rellen werden opgepakt, het land zouden worden uitgezet.

Het toeval wil dat net geen drie jaar geleden iets soortgelijks gebeurde in ons 'rustige' koninkrijkje. Herinner u die zogenaamde rellen in Borgerhout, die meer op een vreedzame betoging leken vergeleken met de gebeurtenissen in Parijs. Ze volgden op de racistische moord van de leerkracht Mohamed Achrak. Toen vonden de politieke verantwoordelijken het ook nodig om snel hun tanden te laten zien. Er werd gewaarschuwd dat er geen ' no-go zones ' zouden worden geduld en men overwoog zelfs om de ,,de wet te veranderen'' als de toenmalige geïdentificeerde oproerkraaiers - de AEL - niet buiten de wet kon worden gesteld. Enkele dagen later werd Dyab Abou Jahjah gearresteerd, om een aantal dagen later weer vrij te komen, bij gebrek aan bewijzen.

Het grenst dan ook aan het surrealistische om drie jaar later diezelfde beleidsverantwoordelijken en opiniemakers de 'provocerende' uitspraken van Sarkozy te horen veroordelen. De Belgische politici lijken het roerend eens te zijn in hun verklaringen dat het hier niet zo'n vaart zal lopen, en dat de Franse regering zich nu wel erg hard opstelt. Dat dus terwijl velen er drie jaar geleden geen graten in vonden om het principe van de 'scheiding der machten' met de voeten te treden. Op dat vlak heeft Frankrijk dus geen lessen te krijgen, zeker niet van buurlanden als België.

De repressie die vandaag landen als Frankrijk en België kenmerkt, is symptomatisch voor een politieke verschuiving die in heel West-Europa al een aantal jaren bezig is. Onder de slogan 'het failliet van het multiculturalisme' grijpt een onaanvaardbare schending van elementaire politieke en economische mensenrechten plaats. De realiteit is dat men tot nu toe op geen enkele manier een politiek antwoord kan of wil bieden aan de talrijke en moeilijke problemen waarmee de West-Europese staten worden geconfronteerd: economische crisis, gebrek aan werkgelegenheid, ontmanteling van de welvaartsstaat, veranderende samenstelling van de bevolking De gemakkelijkste oplossing tot dusver was alle zonden van Israël op de rug van de migranten te schuiven. Het feit dat de armoede aan de 15 procent grenst in Vlaanderen, er een structurele werkloosheid is waarvan de migranten(jongeren) de eerste slachtoffers zijn, er sprake blijft van een torenhoge schooluitval, wat allemaal nog eens wordt versterkt door een zichtbare en onzichtbare discriminatie in de verschillende maatschappelijke sectoren

In plaats van een doordachte structurele aanpak, waar zulke wantoestanden om smeken, bleef men tot dusver zweren bij de toverformule 'integratie': als 'zij' de taal leren en zich koest houden, zal het allemaal wel goed komen. Maar hoe vaak moet het nog gezegd worden dat het hier niet om een 'gebrek aan integratie' gaat en dat de jongeren die vandaag op straat komen de taal wel degelijk beheersen (ze zijn hun 'moedertaal' vaak zelfs ontleerd!), en perfect op de hoogte zijn van hoe de vork in de steel zit. Het gaat hier om armoede, sociale uitsluiting, discriminatie, onevenredige machtsverhoudingen, gesloten politieke kanalen en dat allemaal doordrongen van een neokoloniale en racistische ondertoon die deze jongeren als de eeuwige andere blijft bestempelen.

Een opiniemaker in de Franse krant Le Monde opperde dat het protest weleens het begin van een mei '68 van de banlieue zou kunnen zijn. Hoe graag we hem ook gelijk hadden willen geven, dat blijkt toch niet het geval te zijn. En de reden is het gebrek aan solidariteit met het protest van de jongeren. Of het nu over politici, opiniemakers, onderzoekers, vakbonden of middenveldorganisaties gaat, slechts weinigen zagen in de gebeurtenissen van Frankrijk een legitiem politiek protest. De algemene teneur was er een van veroordeling van het 'geweld' in Frankrijk en distantiëring van de 'oproerkraaiers'. De frustratie was legitiem, zo werd gezegd, maar dit soort protest zou nergens toe leiden. Frustraties moeten politiek worden georganiseerd, zo luidt het advies van links. Maar dan vergeet men wel dat het politiek georganiseerde protest in het verleden ook systematisch door repressie of misprijzen werd afgeketst; zoals de criminalisering en marginalisering van de Franse Mouvement de l'Immigration et des Banlieues (MIB), of van de AEL in ons land, aantoont.

Wanneer zal men eens lessen trekken uit de geschiedenis? De rellen die we zopas meemaakten, zijn niet de eerste in hun genre, noch voor Frankrijk, noch voor de rest van Europa. En toch moet je keer op keer vaststellen dat ze op repressie (door rechts) en diezelfde paternalistische afkeuring (door links) worden onthaald. Het lijkt wel alsof alleen het sociale protest dat de geschiedenisboeken haalde of in films zoals La Haine verbeeld wordt, de goedkeuring van links kan dragen.

Ook in mei '68 kwam het tot confrontaties tussen de ordediensten en de jongeren. Het fundamentele verschil tussen vandaag en mei '68 is dat de toenmalige oproerkraaiers op een ondubbelzinnige solidariteit konden rekenen van andere politieke groepen en intellectuelen. Maar ja, een bonte mengeling van (blanke) universiteitsstudenten en arbeiders is iets anders dan '(migranten-)uitschot' uit de banlieue.

Wat de afgelopen weken in Frankrijk is gebeurd, is geen alleenstaand geval, noch in de geschiedenis, noch voor West-Europa. Het maakt deel uit van de vele pogingen om politiek protest te uiten wanneer alle andere kanalen ontoereikend en gesloten zijn. En in de mate dat de andere kanalen potdicht blijken te zitten, worden de protesten steeds grimmiger. Dat die protesten - of het nu om Clichy of Borgerhout, Creil of Bradford gaat - telkens weer op niets meer dan repressie en misprijzen worden onthaald, is een zeer bittere pil om te slikken. En je ziet nu al wie er de zwaarste prijs voor betaalt: de jongeren zelf.

Nadia Fadil , Sarah Bracke en Meryem Kanmaz (De auteurs zijn als onderzoekers respectievelijk verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven, Universiteit Utrecht en de Universiteit Gent.)

DS, 15-11-2005