Moraalredders
 

Moraalredders


Wat hebben de spraakmakende Basta-uitzending over gewraakte belspelletjes op de commerciële zenders en de 'No government, great country'-manifestatie van zondag met elkaar gemeenschappelijk? Het zijn beide uitingen van een doorgedreven empowerment van de burger/consument die het heft steeds meer in eigen handen neemt, in combinatie met een flinke dosis anti-establishment en een nieuwe vorm van puritanisme. De moraalredders zijn onder ons.


Sommigen zijn van mening dat consumentenactivisme vandaag vooral wordt gevoed door sociale media. Wat klopt. Maar in dezelfde redenering worden traditionele media als achterhaald afgeschilderd. Het Basta-verhaal toont echter aan dat de rol van massamedia nog lang niet is uitgespeeld. Met name televisie blijft een van de meest bepalende media qua beïnvloeding van de publieke opinie en dit door de combinatie van een hoog bereik en de instant impact. Volgens een recente studie van Deloitte zullen we in 2011 wereldwijd 140 miljard uur langer voor het televisiescherm zitten dan in 2010 (DS 18 januari 2011). Het is bijzonder ironisch dat precies producenten van belspelletjes intussen weten hoe krachtig het medium televisie anno 2011 wel is.

Bovenstaande gevallen bevestigen ook dat de volksopstand, waarvan al langer sprake is, zich in versneld tempo voortzet en dit over zeer uiteenlopende maatschappelijke domeinen heen. De nood aan meer controle op en sancties tegen onrecht bleek ook al uit een recent onderzoek van Think BBDO en Ipsos, dat de consument/burger van 2011 in kaart bracht. 75 procent van de Belgen is van mening dat merken die consumenten misleiden, streng moeten worden bestraft. Of het nu gaat om belspelletjes, slecht werkende helpdesks of misleidende reclameboodschappen.

Wie denkt dat het hier om een geïsoleerde oprisping gaat, zal straks bedrogen uitkomen. De roep om meer sancties vormt een nieuwe breuklijn in de publieke opinie en is dus allesbehalve marginaal te noemen. Liefst één op de vier Belgen kan worden omschreven als 'moraalredder'. Het zijn burgers die vechten tegen misbruiken en onrechtvaardigheid. Zij willen meer controle op banken en verwerpen buitensporige salarissen en fiscale vluchtwegen. Zij zijn het sterkst vertegenwoordigd bij de jonge generatie tussen 15 en 34 jaar, maar ook bij 55-plussers.

Die laatste groep is bovendien van mening dat de maatschappij vroeger beter was georganiseerd. Verbieden is voor deze moraalredders dan ook niet langer verboden. 'Moraalredders' onderscheiden zich van 'moraalridders' doordat zij niet het wijsvingertje heffen, maar omdat zij willen dat er ook snel en afdoend wordt opgetreden en gesanctioneerd. Het is tegen de achtergrond van deze onderstroom dat Basta vandaag hoog scoort.

Merken - en media - zullen anno 2011 moeten leren omgaan met deze nieuwe burger/consument. Basta is geen hype, maar een maatschappelijke werkelijkheid. Transparantie, openheid en ethiek zullen deel moeten uitmaken van de gedragscode van merken. Basta moet intussen wel beseffen dat het zelf ook een merk is geworden en dat het dus ook zelf op de vingers zal worden gekeken. Wat vandaag grensverleggend is, kan morgen grensoverschrijdend zijn. De inzet is hoog, de gevolgen groot. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Fons Van Dyck is managing director bij Think BBDO


DS, 25-01-2011