De slag in het gezicht van de Palestijnen
 

De slag in het gezicht van de Palestijnen


De uitgelekte documenten over de onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen tonen dat er in deze kwestie alleen maar verliezers zijn, zegt JONATHAN FREEDLAND. En leugenaars. Voor wie zal deze uitzonderlijke blik die de Palestine files bieden op de realiteit van het Israëlisch-Palestijnse vredesproces het schadelijkst zijn?


De Palestijnen

Het eerste slachtoffer is misschien de nationale trots van de Palestijnen. De onthullingen die gisteren en vandaag in de kranten staan, zijn een harde klap voor hun collectieve gevoel van waardigheid in tegenspoed. Veel gewone Palestijnen zullen geschokt zijn, niet alleen door de toegevingen die hun vertegenwoordigers hebben voorgesteld (te beginnen met de afstand van de delen van Oost-Jeruzalem waar Israëlische joden zich hebben gevestigd), maar ook door de taal waarin die toegevingen gebeurden. Het nieuws dat hun hoofdonderhandelaar, Saeb Erekat, tegen de Israëliërs gezegd heeft dat de Palestijnen bereid zijn om 'het grootste Yerushalayim van de joodse geschiedenis' te aanvaarden, waarbij hij zelfs het joodse woord voor de stad gebruikte, zal door veel mensen als vernederend worden ervaren.

De verwijzing naar Ariel Sharon als 'een vriend' zal aanstoot geven bij de Palestijnen die de gewezen premier nog altijd haten als 'de Slager van Beiroet', vanwege zijn rol in de Israëlische inval in Libanon in 1982. Op de vooravond van nationale verkiezingen tegen Tzipi Livni, de toenmalige Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, zeggen 'ik zou op u stemmen' zal bij veel Palestijnen als beschamend kruiperig overkomen. Die toon zal veel Palestijnen even erg storen als de ingrijpende territoriale toegevingen, de nauwe heimelijke samenwerking met de Israëlische veiligheidsdiensten of de bereidheid van de Palestijnse onderhandelaren om toe te geven in de erg geladen problematiek van het recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen.

Natuurlijk mogen we niet vergeten dat deze documenten niet volledig zijn. Misschien zijn ze selectief gelekt. Andere documenten zouden een heel ander verhaal kunnen vertellen. Toch zullen deze teksten het aanzien van de Palestijnse Autoriteit en van Fatah, de partij die ze leidt, enorm beschadigen. Erekat zelf is zijn geloofwaardigheid misschien voorgoed kwijt. Maar er staat iets belangrijkers op het spel: de documenten zouden de Palestijnen kunnen doen afzien van het principe van onderhandelingen met Israël en van de tweestatenoplossing die er aan de basis van ligt. Anderzijds kan dit incident de Palestijnse zaak een onverwachte steun geven. De internationale opinie heeft nu het concrete bewijs van de inschikkelijkheid van de Palestijnen, die bereid zijn om hun 'rode lijnen' op te geven en gebied af te staan op een schaal die vroeger ondenkbaar was geweest, zeker in Jeruzalem. In het spelletje zwartepieten waarop de diplomatie in het Midden-Oosten al lang lijkt, zou dat in het voordeel van de Palestijnen kunnen werken.


Israël

De impact op Israël zal net het omgekeerde zijn. In het land zelf zullen de documenten weinig opschudding veroorzaken. Ze brengen geen schijnheiligheid of leugens aan het licht, integendeel: de uitspraken van Israël aan de onderhandelingstafel zijn een echo van wat het altijd aan de buitenwereld heeft verklaard. Vooral Livni, die nu de Israëlische oppositie leidt, zal blij zijn dat niets erop wijst dat zij ooit een watje is geweest.

Maar voor de buitenwereld zal precies die volharding slecht overkomen. De lekken tonen dat Israël binnenskamers even onverzoenlijk was als in het openbaar. Bovendien ontkrachten ze een traditioneel argument van de Israëlische publieke diplomatie: de bewering dat het geen Palestijnse gesprekspartner heeft. Dat thema, waarop Israëlische woordvoerders al jaren hameren, wordt gelogenstraft door de documenten die tonen dat de Palestijnse gesprekspartner niet alleen bestaat maar ook veel inschikkelijker is geweest dan hij in de toekomst zal zijn.


Het vredesproces

Wat zijn de gevolgen voor het toch al zieltogende vredesproces zelf? Pessimisten zullen zeggen dat het nu morsdood is. Aan de Palestijnse kant zullen de onthullingen waarschijnlijk Hamas versterken, dat de onderhandelingsstrategie van Fatah altijd heeft afgewezen en gewapend verzet als de enige manier beschouwt om een Palestijnse staat tot stand te brengen. Hamas zal nu kunnen beweren dat diplomatie niet alleen niets oplevert maar bovendien een bron van nationale vernedering is.

Niet alleen de Palestijnen zullen het niet meer zien zitten. Ook anderen kunnen tot het besluit komen dat als een tweestatenoplossing zelfs in deze omstandigheden - de Palestijnen geven toe wat ze kunnen, maar slagen er nog altijd niet in om, zoals Livni het uitdrukt, 'onze eisen in te willigen' - onmogelijk is, ze nooit mogelijk zal zijn. In deze visie zijn de Israëliërs en de Palestijnen twee acrobaten die elkaar nooit kunnen raken, hoe ze zich ook in bochten wringen: het Palestijnse maximum is altijd te klein voor het Israëlische minimum.

Optimisten zullen hopen dat de documenten als een alarmbel zullen werken en de VS - die hier allesbehalve naar voren komen als de neutrale, eerlijke bemiddelaar die ze beweren te zijn - zullen aansporen om hun inspanningen in het Midden-Oosten van nul te herbeginnen, eerst en vooral door voldoende druk op Israël uit te oefenen om het in beweging te brengen. Maar we weten allemaal dat in het Midden-Oosten de pessimisten meestal gelijk krijgen.

© The Guardian

Jonathan Freedland, journalist, schrijver en tv-maker, columnist voor 'The Guardian'


DS, 25-01-2011