actualiteitsforums - Bush bestudeerde aanval op Iran

Bush bestudeerde aanval op Iran

George W. Bush, ‘Cruciale beslissingen'. Balans.

BRUSSEL - Bijna twee jaar zweeg hij – ‘ik wilde niet terug naar het moeras' –, maar sinds gisteren is hij helemaal terug. Ter promotie van zijn memoires ‘Cruciale Beslissingen' gaf oud-president George W. Bush interviews aan NBC en The Times. En ook bij Oprah schoof hij later aan.

Sinds gisteren liggen zijn memoires Decision Points – ook in Nederlandse vertaling – in de boekhandel. In veertien hoofdstukken blikt de voormalige Amerikaanse president George W. Bush terug op veertien cruciale beslissingen in zijn leven. We pikken er vijf uit die belangrijk waren tijdens zijn achtjarige ambtstermijn.

Over 9/11

Een van de meest iconische beelden van George Bush was dat van een president die verstijfd voor een klas schoolkinderen in Florida zit. Het is 11 september 2001. Bush weet dat een vliegtuig het World Trade Center is binnengevlogen, maar hij denkt nog niet aan een terroristische aanslag. Daarom is hij het klasje binnengegaan. Zijn enige gedacht was dat ‘dat vliegtuig de slechtste piloot ter wereld gehad moet hebben', schrijft Bush. ‘Of misschien had de piloot een hartaanval gehad.'

Maar dan komt het moment dat zijn medewerker Andrew Card hem vers nieuws in het oor fluistert. Er is pas een tweede vliegtuig in het WTC gevlogen. De wereld ziet Bush verstijven. Zeven lange minuten blijft Bush roerloos bij de kinderen zitten. Wat gaat er door hem heen?

‘Ik zag de gezichten van de kinderen voor me', schrijft hij. ‘Hun onschuldige gezichten contrasteerden met de brutaliteit van de aanvallen. Miljoenen kinderen zouden weldra op mij rekenen om hen te beschermen. Ik kon hen niet in de steek laten.'

Ondertussen bedenkt hij wat hem te doen staat. ‘Hoe groot was de schade? Wat moest de regering doen?'

Zijn eerste idee is dat hij zo snel mogelijk op tv moet verschijnen om het volk toe te spreken. Maar dat gebeurt niet. Hij gaat aan boord van Air Force One en blijft uren in de lucht cirkelen. Hij krijgt weer nieuws: een derde vliegtuig heeft zich in het Pentagon geboord en een vierde zet koers naar Washington. Hij geeft het bevel om het neer te schieten. Als het neerstort boven Pennsylvania, weet hij aanvankelijk niet dat het is neergestort nadat passagiers de terroristen hadden overmeesterd. ‘Ik voelde me misselijk. Had ik het bevel gegeven voor de dood van die onschuldige Amerikanen?'

Bush beschrijft hoe moeilijk het was om goed op de hoogte te blijven van alle gebeurtenissen op dat moment. Hij geeft ook toe dat er geen draaiboek klaarlag voor zulke momenten. ‘Ik viel terug op mijn instincten en mijn ervaring. En mijn Texaanse optimisme gaf me vertrouwen.'

Over de invasie in Irak

De beslissing om Irak binnen te vallen, is de meest gecontesteerde beslissing van Bush. Wie duwde de beslissing door? In het interview met NBC gooit journalist Matt Lauer hem de vraag voor de voeten of zijn vicepresident Dick Cheney hem onder druk heeft gezet. Bush is formeel. ‘Dat speelde geen enkele rol. Misschien heeft hij dat wel gezegd, maar ik zei nee. Ik wilde de diplomatie een kans geven. En uiteindelijk nam ik de beslissing.'

Dat er uiteindelijk geen massavernietigingswapens werden gevonden, vindt hij nog altijd verschrikkelijk. ‘Ik heb er nog altijd een slecht gevoel over.' Maar hij vindt niet dat hij zich daarover moest verontschuldigen bij het Amerikaanse volk. ‘Als je je verontschuldigt, dan zeg je tegelijk dat je een verkeerde beslissing hebt genomen. En het was geen verkeerde beslissing. De wereld is beter af zonder Saddam.'

Bush besteedt ook aandacht aan de beslissing om in 2006 20.000 extra troepen naar Irak te sturen omdat het geweld er niet onder controle raakte. Hij geeft toe dat hij op het moment van de beslissing niet wist of ze tot succes zal leiden. ‘Ik wist wel wat geen succesvolle beslissing was: niemand sturen.' En hij geeft aan wat hem tot het surge-besluit heeft gebracht: gesprekken met familieleden van soldaten die gesneuveld waren in Irak. ‘Laat hun dood niet voor niets geweest zijn, zeiden ze me. Mijn populariteit kon mij op dat moment niet schelen. Als commander in chief dacht ik maar aan één ding: succes.'

Over waterboarding

Nog een gecontesteerde beslissing van Bush was de toestemming om bij de ondervraging van vermoedelijke terroristen waterboarding te gebruiken. De regering-Obama heeft de techniek – waarbij een vastgebonden gevangene een natte doek over het gezicht krijgt waarover telkens water wordt uitgegoten en hij het gevoel krijgt te verdrinken – ondertussen verboden. Maar Bush verdedigt ze nog altijd. Hij daagt Lauer zelfs uit om het onderwerp ter sprake te brengen. ‘Laten we over waterboarding praten', zegt hij.

‘Waarom was waterboarden legaal?' vraagt Lauer. ‘Omdat mijn juridisch adviseurs zeiden dat het legaal was. Je moet mensen nu eenmaal kunnen vertrouwen', antwoordt Bush.

Hij legt ook uit waarom hij de toestemming gaf. ‘We kregen informatie dat het land opnieuw aangevallen zou worden.' Khalid Sheikh Mohammed, het veronderstelde brein achter de aanslagen van 11 september, zou meer informatie kunnen geven. Bush blijft er ook van overtuigd dat de techniek vruchten heeft afgeworpen. ‘Drie mensen zijn op die manier ondervraagd. Deze ondervragingen hebben ertoe geleid dat terroristische aanslagen zijn verijdeld: op Amerikaanse diplomatieke posten in het buitenland, maar ook op de luchthaven van Heathrow en op Canary Wharf in Londen.'

Maar vanuit Groot-Brittannië werd die bewering gisteren in twijfel getrokken. ‘Wij zijn daar niet van overtuigd', zei Kim Howells, de voormalige onderminister van Buitenlandse Zaken en voorzitter van de Inlichtingen- en Veiligheidscommissie. Een woordvoerster van de regering-Cameron zei ook dat de Britse regering ervan overtuigd blijft dat waterboarding marteling is.

Over Iran en Syrië

Een opmerkelijke passage in het boek gaat over de plannen om Syrië en Iran aan te vallen. Bush schrijft dat hij het Pentagon opdracht had gegeven om een aanval voor te bereiden op de nucleaire installaties van Iran. ‘Ik gaf hen de opdracht te onderzoeken wat noodzakelijk was voor een aanval. Dat zou – alvast tijdelijk – de tikkende tijdbom stoppen.'

Zijn adviseurs reageerden verdeeld op een mogelijke vernietiging van de nucleaire installaties. Sommigen zeiden dat het de Iraanse oppositie zou helpen, anderen waarschuwden dat het Iraanse nationalisme tegen de VS alleen maar zou toenemen. Bush besprak de mogelijkheden van een aanval ook met de voormalige Britse premier Tony Blair, zijn grootste bondgenoot. Bij de publicatie van zijn memoires, twee maanden geleden, zei Blair dat een aanval op Irak nog altijd overwogen moet worden.

Uiteindelijk sloot Bush zich aan bij de Europese houding tegenover Iran, met een mix van sancties en gesprekken.

Met zijn veiligheidsteam besprak hij ook de mogelijkheid van een (geheime) aanval op eventuele nucleaire installaties in Syrië.

Over Katrina

Bergen kritiek kreeg Bush voor het falende overheidsoptreden na de ramp met de orkaan Katrina waarbij in New Orleans 1.800 Amerikanen omkwamen. Rapper Kayne West beschuldigde hem zelfs van racisme. ‘Bush geeft niet om zwarte mensen', zei West. Bush vindt die beschuldiging een van de dieptepunten van zijn ambtstermijn. ‘Ik kon het toen niet appreciëren en ik kan het nog altijd niet. Het is gewoon niet waar.'

Dat hij de ondergelopen stad veel te laat te hulp schoot, geeft hij schoorvoetend toe. ‘Ik was trots op het feit ik snel kon beslissen. In de dagen na Katrina gebeurde dat niet. Ik heb geen foute beslissingen genomen, het duurde gewoon te lang voor ik ze nam.'

DS, 10-11-2010 (Dominique Minten)