Klimaatdebat krijgt por door nuchter boek vol feiten
 

Klimaatdebat krijgt por door nuchter boek vol feiten


Volgens de Engelse fysicus David MacKay moet het klimaatdebat gevoerd worden op basis van feiten in plaats van emoties. Daarom schreef hij een toegankelijk boek over duurzame energie. Dat werd zo’n succes dat MacKay zijn ideeën in praktijk mag brengen bij het Britse ministerie voor energie en klimaatbeleid.


In zijn huis in Cambridge heeft de Engelse fysicus en filosoof David MacKay in een jaar tijd zijn energieverbruik met 60 procent teruggebracht. „Heel simpel door consequent de thermostaat een graadje lager te zetten, een dikke trui aan te doen en mijn huis goed te isoleren.” Het is een mythe om te denken dat kleine beetjes helpen, zegt MacKay door de telefoon vanuit Cambridge. „Want als alle consumenten hun energieverbruik met 1 procent terugbrengen, zorgt dat op wereldwijde schaal voor een minuscuul kleine verandering. Zo komen we nooit van onze verslaving aan fossiele brandstoffen af.”

David MacKay is inmiddels een begrip in het Verenigd Koninkrijk. Hij publiceerde een jaar geleden het succesvolle boek ’Sustainable Energy – Without the hot air’. Zijn boek, uit eigen zak betaald en gratis te downloaden, wakkerde het debat over ’groene’ energie flink aan onder politici, grote bedrijven en de milieubeweging. MacKay presenteert in zijn boek geen kant-en-klare oplossing, maar schetst verschillende mogelijkheden om kern-, wind-, zonne-energie en energie opgewekt uit ’schone kolen’ met elkaar te combineren om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. Met ’schone kolen’ bedoelt MacKay dat naast kolencentrales aparte installaties worden gebouwd waarin CO2 wordt afgevangen. Want het is volgens MacKay een illusie om te denken dat een land enkel met wind- of zonne-energie toe kan. Neem Engeland. Om 4 procent van de elektriciteitbehoefte van het land op te wekken met windenergie moet de hele Atlantische kust volgebouwd worden met windmolens. Geen reële oplossing, zegt MacKay.

„Het klimaatdebat is doorspekt met emoties. Zowel bij tegenstanders van schone energie als bij de milieubeweging. De meeste cijfers zijn misleidend. Ze worden gebruikt om te imponeren, om punten mee te scoren, maar niet om werkelijk te informeren”, zegt MacKay. Een voorbeeld daarvan is de mythe over de telefoonoplader. Consumenten denken een bijdrage aan een betere wereld te leveren als ze hun telefoonlader uit het stopcontact halen als de mobiel is opgeladen. „Onzin”, schrijft MacKay in zijn boek. „Eén dag je telefoonlader in het stopcontact laten zitten is net zoiets als het water met een theelepel uit de Titanic scheppen. Met andere woorden: de elektriciteit die een telefoonlader één dag lang verbruikt is net zoveel als het rijden in een auto voor één seconde. Ik wil niet zeggen dat je het niet moet doen, maar denk niet dat je hiermee de wereld gaat redden.” Het omgekeerde gebeurt ook. „Mensen hebben niet door dat één keer per jaar op en neer vliegen van Engeland naar het Zuid-Afrikaanse Kaapstad net zoveel energie kost als het rijden van een auto met 50 kilometer per uur, zeven dagen per week, een jaar lang. Met dit soort voorbeelden wil ik laten zien dat we voor een belangrijke keuze staan: óf de consument moet zijn levensstijl drastisch aanpassen – dat zit er waarschijnlijk niet in – óf we moeten zoeken naar oplossingen om massaal om te schakelen naar ’schone’ energie. Dat kan alleen als we alle mogelijkheden – van kern- tot windenergie – op tafel leggen.”

MacKay, zelf overtuigd vegetariër, schreef het boek om consumenten, politici en bedrijven zo goed mogelijk te informeren over wat de mogelijkheden zijn op het gebied van schone energie. „Daarbij houd ik geen rekening met de controverses – is kernenergie bijvoorbeeld wel of niet goed?” In het eerste deel van het boek presenteert MacKay cijfers die mensen gemakkelijk met elkaar kunnen vergelijken. Zo rekent hij alles om in kilowatturen. Hij gaat ervan uit dat iedere Brit gemiddeld 125 kilowattuur per dag aan energie verbruikt. Vervolgens zet hij uiteen wat de consequenties zijn van autorijden, douchen, vliegen en vlees eten. Hij rekent voor hoeveel energie opgewekt uit alle duurzame bronnen – zonder het gebruik van kernenergie – nodig is om de huidige levenstijl van de gemiddelde Brit vol te houden. Het is mogelijk om te leven van groene energie (wind, zon, biobrandstof, waterkracht), blijkt aan het eind. Maar, zo waarschuwt MacKay, er is bij die berekening geen rekening gehouden met economische en sociale kosten. Bijvoorbeeld het feit dat als 80 procent van het land volgebouwd wordt met zonnepanelen, de landbouwgrond compleet verdwijnt waardoor het onmogelijk wordt voedsel te verbouwen.

In het laatste deel van het boek richt MacKay zich tot beleidsmakers. Hij presenteert verschillende plannen die kern-, wind- en zonne-energie met elkaar combineren. Politici kunnen zelf hun keuze maken. „De aanbevelingen zijn divers, want ik houd er niet van als mensen het niet met me eens zijn”, zegt MacKay lachend. Zo presenteert hij voor de milieuliefhebbers het groene plan waarin geen kernenergie noch schone kolen zijn opgenomen. Hij beschrijft ook de mogelijkheid om duurzame energie te importeren uit andere landen. Zo zou je makkelijk een elektriciteitsnet voor zonne-energie kunnen aanleggen tussen Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast beschrijft MacKay een plan waarin de economisch meest haalbare alternatieven voor fossiele brandstoffen uiteen worden gezet. Dat bevat onder andere windparken, kernenergie en getijdestroom.

Het boek van MacKay gaat de hele wereld over. Het stond maandenlang in de top 60 van boekensite Amazon.com en het werd besproken op websites van milieugroeperingen tot het gezaghebbende economische weekblad The Economist. „Het grappige is dat ik zowel van de kernenergielobby als van milieubewegingen enthousiaste reacties krijg.” Zes maanden na de publicatie van het boek kreeg MacKay een telefoontje van het Britse ministerie van energie en klimaatbeleid. „Ze vroegen me om adviseur te worden”, vertelt MacKay ietwat verlegen

De fysicus mocht zijn plannen in praktijk brengen. „Het was geweldig. Ik kreeg een betere dataset tot mijn beschikking dan die ik in het boek gebruik.”

Een maand geleden presenteerde de Britse regering onder leiding van MacKay een rekenmethode, de 2050calculator genaamd, om het energieverbruik van de gemiddelde Brit in 2050 met 80 procent terug te brengen ten opzichte van 1990. De methode sluit naadloos aan bij de plannen die MacKay in zijn boek presenteert. „Er zijn zes verschillende mogelijkheden om de energieconsumptie terug te brengen, waarin ondergrondse CO2-opslag en kernenergie niet worden uitgesloten.” Doel is dat bedrijven en milieugroeperingen de 2050calculator, die te downloaden is op internet, invullen zodat de Britse regering op termijn een ’schoon energie-plan’ kan ontwikkelen waarin zoveel mogelijk partijen zich kunnen vinden.

Zijn plannen kan MacKay nu toepassen in de politiek – het orgaan dat hij het meest in staat acht een omslag naar schone energie te bewerkstelligen. Maar hoe staat hij zelf in het debat? Heeft hij een voorkeur voor bepaalde oplossingen? „Ik denk dat je niets moet uitsluiten, ook kernenergie en ondergrondse CO2-opslag niet. Ik vind dat we ons belastingsysteem moeten veranderen. CO2 en producten die slecht zijn voor het milieu, zoals vlees, moeten belast worden in plaats van arbeid. De Britse regering maakt stappen in de goede richting. Ze denkt na over het instellen van een CO2-plafond voor bedrijven. De vraag blijft natuurlijk hoe hoog je zo’n plafond maakt. Maar ik blijf optimistisch. Je merkt dat grote bedrijven, zoals Shell, best willen. Zij, niet de consumenten, zijn degene die de omslag moeten bewerkstelligen. De politiek speelt een belangrijke rol. Zij moet de kaders stellen.”


Trouw, 20-09-2010