Religieus opgevoed
 

Religieus opgevoed


De genadeklap lijkt iedere keer al gegeven te zijn, maar dan volgt er nog een. De Danneels-tapes bijvoorbeeld. Je zou bijna geloven dat god ons duidelijk wil maken dat we nu eindelijk eens het instituut kerk definitief moeten loslaten. Of wil hij dat we ophouden in hem te geloven? Maant hij ons aan tot atheïsme, cynisme of apathie?


De tapes zijn niets anders dan het zoveelste bewijs dat het instituut katholieke kerk geperverteerd is, naïef en schijnheilig. Danneels in dit stadium proberen te verdedigen is een variatie op het misbruik van het slachtoffer van bisschop Vangheluwe.

Hoe durf je als autoriteit in naastenliefde en menselijkheid een pedofilieslachtoffer aan te raden vergiffenis te schenken en het niet aan de grote klok te hangen?

Er is geen pardon.

Danneels nu vergiffenis schenken kun je doen vanuit een routine, maar niet vanuit een oprecht gevoel.

Er zijn gelovigen die van de weeromstuit het instituut katholieke kerk nog strenger gaan verdedigen en nog harder bidden. Het Stockholmsyndroom. Houd van de mens die jou vernedert en gevangen houdt. Dan heb je in ieder geval geen probleem meer. Ieder kind dat misbruikt wordt, op wat voor manier dan ook, zal zijn hart wegsturen en krampachtig van zijn dader gaan houden. Ik heb mijn hart als volwassen man weer teruggehaald.

Voor mijn ouders waren kerk en god synoniem. Ze konden hun geloof niet los zien van de strenge nonnen en paters door wie ze waren opgevoed. En pastoors die onheil predikten. Het was één klont ongeluk. Huwelijken tussen katholieken en niet-katholieken waren verdoemd. Van masturberen ging je dood. Mensen die met zoveel angst worden opgezadeld moeten hard werken om zich daarvan te bevrijden. Wat de katholieke kerk verkeerd heeft gedaan, is dat ze onvoorwaardelijke liefde heeft gepredikt maar niet gegeven. Als je die niet krijgt, kun je die ook niet aan anderen doorgeven, zelfs niet als het je eigen kinderen zijn.

Omdat we van de maatschappij niet meer moeten geloven, kunnen we dat geheel uit vrije beweging wel doen. Omdat we hebben gezien dat het geloof mensen niet per definitie tot betere mensen maakt, kunnen we op zoek gaan naar betere manieren.

Veel mensen geloven op een agressieve manier. Alsof het een verdienste is om te geloven in iets wat niet te bewijzen valt. Alsof daar extra veel moed voor nodig is. En spierkracht. Ik hou niet van de exclusiviteit van het geloof: anderen willen uitsluiten die niet geloven. Ze willen bekeren zonder hun achtergrond en tradities te kennen.

Maar ik ben in ieder geval blij met mijn katholieke opvoeding, de rituelen, de verhalen uit de bijbel, het idee van God en zijn menselijke gedaante. Ik vind er nu in het midden van mijn leven genoeg betekenissen in waar ik iets aan heb. Een religieuze opvoeding is een toegangsweg naar het onzichtbare of het innerlijke. Of zoals de schrijfster Marguerite Yourcenar dat zegt in een van haar gesprekken met Matthieu Galey: 'Mensen die geen religieuze opvoeding hebben gehad, of die een al te kille ongodsdienstige opvoeding hebben gehad, of een al te kil protestantse, zijn gesloten gebleven voor mythische waarheden of het heilige van het alledaagse.' Ik denk dat een warme opvoeding zonder godsdienst mogelijk is. Je kinderen liefde en aandacht bijbrengen voor het alledaagse of het wonder van het leven kan zonder geloof. Voor mystiek heb je god helemaal niet nodig.

Je kunt spiritueel zijn zonder god en met god zijn zonder enige spiritualiteit. De Franse filosoof André Comte-Sponville heeft daar helder en optimistisch over geschreven in L'esprit de l'athéisme. Voor hem is spiritualiteit te fundamenteel om die te laten inpalmen door welke integristen dan ook. En de 'laicité' is te kostbaar om die te laten confisceren door verwoede anti-religieuzen. Hij vindt het belangrijk een spiritualiteit te vinden zonder god, zonder dogma's, zonder kerk die ons beschermt tegen fanatisme en nihilisme.

We leven in intessante tijden. We kunnen in alle vrijheid op zoek gaan naar zingeving en de betekenis van het leven. De domste reactie op de manifestaties van achterlijkheid binnen de katholieke kerk is te beweren: 'het is allemaal onzin, we zijn bedrogen, de bijbel is een rotboek.'

Het is in de 21ste eeuw van belang in te zien dat de katholieke kerk en het katholieke geloof niet hetzelfde zijn. Alle schandalen binnen de kerk helpen ons bij dat verfrissende inzicht.

Oscar van den Boogaard


DS, 03-09-2010