Financieringswet op zacht vuurtje
 

Financieringswet op zacht vuurtje


BRUSSEL - Politieke koks hebben al een nieuwe financieringswet voor de deelstaten op een zacht vuurtje staan.


De onderhandelingen over de regeringsvorming en staatshervorming zijn nog lang niet in een technische fase beland. Dat geeft de 'politieke technocraten' nog wat tijd om studie- en denkwerk te doen, onder meer over een nieuwe financieringswet voor de deelstaten. Die wet staat hoe dan ook ter discussie als er straks, door een nieuwe staatshervorming, bevoegdheden worden overgeheveld van de federale staat naar de deelstaten.

De financieringswet is hopeloos ingewikkeld; de vrees bestaat dat niemand de wet nog kan toepassen als de opstellers ervan straks allemaal overleden zijn. In Vlaanderen, en in academische kringen in heel het land (zoals in de denktank Rethinking Belgium, DS 18 december 2009), leeft bovendien de kritiek dat de huidige wet niet 'responsabiliserend is'.

Zo voelt de belastingbetaler niet of de deelstaten hem minder of meer geld kosten, en worden de deelstaten niet beloond voor een goed beleid noch bestraft voor een slecht beleid. Integendeel, uit berekeningen blijkt dat Wallonië en Brussel minder geld krijgen als ze de werkloosheid van hun bevolking doen dalen. Ze hebben daar dus geen belang bij. Geen enkele federalist kan zo'n systeem verdedigen.

Er zijn al voorstellen geformuleerd om aan dat laatste te verhelpen. Een Vlaamse onderzoeker, Daan Struyven, werkte aan de Université Libre de Bruxelles een voorstel uit om deelstaten financieel te belonen of te straffen naargelang ze een goed of slecht arbeidsmarktbeleid voeren. De Leuvense economen lanceerden een voorstel met de inkomstenbelastingen als basis (DS 15 juli 2008). En in de schaduw van de communautaire onderhandelingen van 2007 deed Eric Kirsch al hetzelfde.

Kirsch, vandaag nog kabinetschef van aftredend premier Yves Leterme (CD&V), heeft recent -'in mijn vrije tijd' en 'als individu', zegt hij- dat voorstel voort uitgewerkt. Samen met andere voorstellen wordt het op een zacht vuurtje pruttelend klaargemaakt in stille politieke keukens.

Kirsch pikt aan bij een ver verleden van hem. In 1989-1990 was hij een van de Toshiba-boys - medewerkers van toenmalig premier Jean-Luc Dehaene die bij de opstelling van de huidige financieringswet als eersten wisten om te gaan met de draagbare Toshiba-computer. Zijn uitgangspunt en dat van anderen is wat in de Vlaamse Octopusnota staat: de overheveling naar de deelstaten van (een deel van) de personenbelasting. Die maatregel wordt geacht belonend en bestraffend te zijn: als een deelstaat meer inwoners aan het werk zet, gaat hij er zelf ook op vooruit.

Het nieuwe voorstel-Kirsch hevelt de personenbelasting over voor 85 procent. Dat komt overeen met wat gemeenschappen en gewesten nu krijgen. Deelstaten kunnen volgens Kirsch vanaf dan opcentiemen heffen of afcentiemen toekennen, naargelang zij meer of minder geld denken nodig te hebben of denken te kunnen afromen van hun burgers.

Kirsch voorziet in een reeks bijsturingsmechanismen, zoals een woon-werkplaatscorrectie die de opbrengst moet verdelen tussen het woon- en werkgewest, om de armere deelstaten aan te sporen hun inwoners werk te doen vinden in een andere regio. Kirsch laat ook ruimte voor een solidariteitsbijsturing en een onderwijscorrectie: tot nu toe is de regel dat de gemeenschappen geld krijgen voor hun onderwijs naargelang het aantal leerlingen dat ze hebben.

Het zijn de gewesten die in het voorstel-Kirsch de personenbelasting ontvangen en dan een deel moeten doorspelen aan de gemeenschappen (in Brussel 80/20 voor Frans-/Nederlandstalig onderwijs).

Kirsch voorziet in een overgangsperiode van tien jaar, zoals ook in 1990 werd overeengekomen. De effecten van de invoering van het nieuwe systeem worden dan over tien jaar gespreid.

Van Franstalige zijde is er kritiek op het werken met de opbrengst van de personenbelastingen, daar verkiest men het belastbare inkomen. De feitelijke aanslagvoet ligt immers lager in Wallonië en Brussel; volgens Franstalige bronnen omdat het inkomen er lager is en de aanslagvoeten progressief zijn, maar Vlaamse bronnen sluiten niet uit dat de inning in Vlaanderen ook strikter gebeurt.


DS, 13-07-2010 (Guy Tegenbos)