Moraalridder
 

MORAALRIDDER


Ik wil best aannemen dat de mens van nature goed is, maar in zijn auto is daar weinig van te merken. Wandelend door de openbare ruimte, zonder carrosserie om zich heen, doen de meeste mensen alsof ze sociale wezens zijn, want egoïsme siert niemand, maar op de weg, zonder naam en gezicht, tonen ze hun ware zelf.


Laatst kocht ik een nieuwe auto. De vraag was of ik er een Mini Coyote bij wilde kopen? Een wat? De verkoper toonde me een strak zwart doosje en vertelde dat het een flitsverklikker was. Op het schermpje zou ik voortaan vanachter mijn stuur kunnen lezen waar zich vaste en verplaatsbare snelheidsradars bevinden. Ik vroeg of zulke apparatuur niet verboden was. Nee, het is volkomen legaal.

Onbegrijpelijk dat zo'n apparaatje wordt toegestaan, was mijn eerste reactie. Een automobilist moet zich toch altijd aan de maximale snelheid houden, toch niet alleen als er een flitspaal staat?

U bent toch geen moraalridder, zei hij lachend. Inderdaad, dat ben ik, gaf ik toe. Ik verafschuw mensen die verkeersregels aan hun laars lappen. Ik vind het asociaal, niet getuigen van enige solidariteit. Ik verafschuw bij volwassenen de pubermentaliteit dat regels er zijn om ze te negeren. Ik ben gechoqueerd als mijn straat als racebaan wordt gebruikt. Niet alleen om de verkeersveiligheid maar ook om het totale dedain waarmee mensen naar de openbare wereld kijken.

De verkoper zei dat het Coyotesysteem juist héél sociaal is, want telkens als een Coyotegebruiker een mobiele radar passeert, kan hij met een druk op de knop de flitscamera lokaliseren voor de andere automobilisten die met zo'n apparaatje zijn uitgerust. Dat noem je sociaal, riep ik verbaasd. Ik vind het vooral kinderachtig. Je samen tegen autoriteit keren. Wij doen onze zin want mama en papa zien het toch niet.

De verkoper keek me nu angstig aan. Zijn stopwoordje was tot nu toe 'fun' geweest. Mijn reactie was not fun. Ik vind fun sowieso een verschrikkelijk woord. Een troostprijs voor depressievelingen. Ik vind het ook idioot dat er op fun radiozenders - onder het mom van we zijn er voor elkaar om elkaar te helpen nietwaar - voortdurend wordt verklikt waar de flitscontroles zijn. De onderliggende boodschap: Wij zullen jullie wel vertellen waar jullie onbeperkt op het gaspedaal kunnen drukken.

De verkoper zei trots dat er al bijna 50.000 gebruikers van het toestelletje bestaan. In Frankrijk sloeg het niet zo aan, daar hadden ze vier jaar nodig om een efficiënt informatiesysteem uit te bouwen, maar hier in België was er slechts een jaar voor nodig. De Coyotegemeenschap is in België veel groter. En de meesten vernieuwen hun abonnement.

Dat zegt iets over de Belgen, zei ik resoluut. Als ze samen hun eigen goesting kunnen doen, zijn ze solidair, als ze zich moeten inzetten voor iets maatschappelijks, dan zijn ze in geen velden of wegen te bekennen. Ze zijn alleen maar uit op eigenbelang. Wat voor de gemeenschap telt, is niet belangrijk. Kijk maar naar de fietspaden, de spoorwegen, de natuur, het culturele erfgoed. U klinkt als een echte Hollander, zei de verkoper.

In de politiek is het begrip solidariteit omstreden. Enerzijds weet men dat solidariteit de cohesie van een samenleving bevordert, omdat zij de gemeenschapszin stimuleert. Anderzijds wordt wel eens gesteld dat door overwegingen van solidariteit de autonomie van de mens geweld wordt aangedaan; in die visie zou hij juist zijn beslissingen altijd op persoonlijke gronden moeten nemen. Beschermt de mens die verkeersborden aan zijn laars lapt zijn autonomie? Zijn verkeersovertredingen een loflied op de individualiteit?

Vorige maand heb ik bij een vrouw in mijn straat aangebeld omdat ik haar met tachtig voorbij had zien komen, waar dertig op de borden staat. Bovendien was ze aan het telefoneren. Ze keek me aan alsof ik bemoeizuchtig ben. De afwezigheid van schaamte of schuldgevoel vond ik alarmerend.

Onlangs werd in deze krant een woordvoerder van de ontslagnemende staatssecretaris voor Mobiliteit Etienne Schouppe aan het woord gelaten over het thema flitsverklikkers. Hoewel hij toegaf er geen voorstander van te zijn, noemde hij de gunstige neveneffecten. 'Je kunt het vergelijken met de flitsaankondigingen door de politie. Die hebben een gunstig effect op het rijgedrag.' Is het gunstig dat mensen afremmen bij flitspalen om daarna vrolijk op het gaspedaal te duwen? En zich verbonden te voelen met al die Coyotevrienden die hetzelfde doen. Is samen asociaal doen soms sociaal? De verhuftering van de samenleving is een feit.

Oscar van den Boogaard is schrijver


DS, 28-05-2010