Kerstessay: Wederwoord
 

Aan de collega's van De Standaard


Beste collega's van De Standaard, ik heb de voorbije dagen met de grootste aandacht het kerstessay van Geert Buelens gelezen. Wij hebben aan deze hoogleraar en columnist van onze krant ruim acht bladzijden gegeven waarin hij een scherpe, soms vernietigende, analyse heeft gemaakt van de media in het algemeen en in Vlaanderen in het bijzonder. Zoals het hoort heeft hij ook ons, de redactie van De Standaard, niet gespaard. Het traktaat heeft binnen en buiten de redactie tot behoorlijk wat uiteenlopende reacties geleid. Van een vooraanstaand hoofdredacteur kreeg ik te horen dat hij ‘nog nooit zo'n onzin had gelezen'. Een andere, gewezen hoofdredacteur, liet mij dan weer weten dat dit een ‘uitstekende analyse' was en prees ons voor de publicatie ervan.

Zelf blijf ik achter met gemengde gevoelens. Natuurlijk deel ik veel van de analyse van Buelens. Hij heeft overschot van gelijk als hij aan de kaak stelt dat we de eersten zijn om op hoge poten snelle conclusies te trekken over iedereen en alles, maar het zo lastig hebben met kritiek op de media en op onszelf. Hij verwijt ons terecht te veel aan cynische ‘grijnsjournalistiek' te doen – we zoeken te weinig de dingen uit maar zijn erop gevlast de mensen de grond in te boren. Hij beschrijft treffend hoe we te vaak meedoen aan ‘stemmingmakerij en eenheidsdenken' en hoe de nuance van woord en wederwoord te veel ontbreekt. Hij herhaalt wat wij natuurlijk zelf ook weten en betreuren – dat we te zeer afhangen van andere bronnen in plaats van ons eigen journalistieke werk.

Ja dus, Geert Buelens houdt ons een spiegel voor en wat we daarin zien, is niet altijd even mooi. Maar zijn conclusies vind ik dan weer ontgoochelend of te simplistisch. Oké, we moeten in Vlaanderen een stevig debat hebben over wat de VRT al dan niet moet zijn. Maar laten we dat debat beginnen met de vaststelling dat nieuws en duiding op onze publieke radio en tv tot de beste van Europa behoren.

Oké, de kranten moeten een nooit aflatende strijd tegen fouten voeren. Maar dat ‘buitenlandse kwaliteitskranten opvallen door hun geringe omvang' en dat ‘minder dan ook beter' zou zijn klopt helemaal niet. Oké, als gewezen correspondent in Parijs en New York ben ik de eerste om te pleiten voor meer buitenlandnieuws. Maar ‘vaste percentages' opleggen lijkt me even zinvol als de VRT verplichten meer Vlaamse muziek uit te zenden.

Oké, we moeten en we willen de lezer meer betrekken bij de opinievorming. Maar de stroom van ronduit dwaze, kwetsende en racistische praat – ook op onze site – verplicht ons om net veel minder reactie toe te laten. Oké, de keiharde concurrentie dwingt ons in een gevaarlijk keurslijf. Maar ik, die intussen ook vele jaren aan de directietafel van dit uitgevershuis de belangen van de redactie behartig, zie dat die concurrentie er net toe geleid heeft dat er in het voorbije decennium meer dan ooit in de redactie van de krant en de site is geïnvesteerd. Dat die investeringen samenhangen met het stijgende lezersaantal van De Standaard, dat lijkt me normaal.

Neen, de conclusies schieten voor een stuk te kort. Net omdat het allemaal nog veel moeilijker is dan Buelens voorstelt. Het zal niet enkel zijn door een debat over de VRT te voeren, kranten dunner te maken, ‘ouderwetse journalistiek te herstellen' en krantenbazen ‘uit de ratrace te laten stappen', dat we naar ‘echt nieuwe media' gaan. De antwoorden zijn nog gecompliceerder dan dat.

Een essentieel deel van dat antwoord kunnen wij zelf, als redactie van deze krant en deze site geven. Door elke dag te streven naar betere en evenwichtigere journalistiek. Door de grijnsjournalistiek achterwege te laten. Door het buitenland de plaats te geven die het toekomt. Door woord en wederwoord te respecteren. Door onszelf op de redactie en in onze krant voortdurend ter discussie te stellen. Door fouten te vermijden en ruimhartig recht te zetten. Door kritiek op onszelf ernstig te nemen en een brede plaats te geven. Door, kortom, aan betere journalistiek te doen. Niet in dienst van onze uitgever. Maar in dienst van de democratie.

Want ook ik onderschrijf de laatste zinnen van het essay van Buelens: ‘Ofwel veranderen de media zichzelf, ofwel grijpt de overheid in. Uitstel staat gelijk aan nalatigheid'. Ik wens ons, de redactie van de krant en de site, een geweldig mooi mediajaar 2010. Waarin we in de grootste bescheidenheid proberen een geweldige krant en site te maken.


DS, 02-01-2010 (Peter Vandermeersch)