Kwade wil verlamt Justitie
 

Kwade wil verlamt Justitie


Er bestaat in de regering grote onenigheid over het plan van de minister van Justitie, Stefaan De Clerck (CD&V), om het gerecht te moderniseren en de dienstverlening aan de burger te verbeteren. Het water staat klaarblijkelijk nog niet aan de lippen. De noodzaak van een hervorming is niet tot iedereen in de politieke wereld doorgedrongen. Nochtans schreeuwt de gerechtelijke wereld, of toch een deel ervan, om verandering.


Maar of het er ooit van komt, van die hervorming van Justitie, valt sterk te betwijfelen. In de jongste versie van de nota 'Naar een nieuwe architectuur voor Justitie' van minister De Clerck staat het bol van de bezwaren en opmerkingen van ministers van de andere regeringspartijen. Wie die ministers zijn, staat er niet bij. Hier en daar ziet men duidelijk de verwijzing naar de vorige regeerperiode van Laurette Onkelinx (PS), bijvoorbeeld als het over haar Themis-plan gaat.

De bedenkingen laten in elk geval weinig aan de verbeelding over. Er wordt 'voorbehoud' gemaakt bij het hele plan over de schaalvergroting bij Justitie. Er moet eerst reflectie komen, en natuurlijk ook overleg met alle actoren. Hoeveel keer hebben we dat al niet gehoord?

Verder staat er dat de fusie van alle rechters van de eerste lijn in één rechtbank 'niet door iedereen wordt gesteund'. En tegen het voorstel om bij die rechtbank een centraal loket te installeren, waar de burger terecht kan met zijn dossier en vragen, bestaan 'grote bezwaren'. 'De meerwaarde ervan wordt niet aangetoond.' Einde citaat.

Tegen nagenoeg elk onderdeel van het hervormingsplan wordt wel een of ander bezwaar ingebracht. De voorgestelde reorganisatie zou niet realistisch zijn. Of we moeten wachten op de resultaten van een studie die de vorige minister Jo Vandeurzen nog heeft besteld.

Het plan zou ook veel meer kosten. Sommige verwijzen zelfs - o gruwel! - naar de dure politiehervorming. Er is geen garantie dat de werkprocessen efficiënter zullen verlopen, dat de dienstverlening aan de mensen zal verbeteren. En, als klap op de vuurpijl: de hervorming tast de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht aan.

Die onafhankelijkheid van rechters moeten we inderdaad koesteren, als het erom gaat dat buitenstaanders zich niet mogen inmengen in een individuele rechterlijke beslissing. Maar dezelfde onafhankelijkheid heeft evengoed al vaak tot onverantwoordelijkheid geleid. Moeten we herinneren aan de koppigheid waarmee de voorzitters van Franstalige assisenhoven hebben geweigerd om de jury haar verdict te laten motiveren? Hoeveel geld heeft deze nutteloze principiële houding de belastingbetaler niet gekost?

Er is niets op tegen dat de regeringspartners de blauwdruk voor een Justitie van de 21ste eeuw langdurig tegen het licht houden. Het gaat om de grootste hervorming van de gerechtelijke wereld sinds decennia. Het is bijvoorbeeld niet vanzelfsprekend dat grotere rechtbanken tot een betere dienstverlening leiden. Grotere organisaties zijn moeilijker te beheren. Het is evenmin een slecht idee om de hervorming te laten proefdraaien.

Daarnaast moet je ook oog hebben voor onaanvaardbare neveneffecten. Als een rechter verplaatst wordt van de ene rechtbank naar een andere, bijvoorbeeld omdat er een collega afwezig is, mag dat geen verkapte strafmaatregel voor die rechter zijn. Een grotere mobiliteit van rechters moet verzoenbaar blijven met hun onafzetbaarheid. Dat zijn waardevolle bedenkingen.

Maar behalve opbouwende kritiek staan er in de hervormingsnota 'bezwaren' die sterk de indruk wekken dat men gewoon geen hervorming wil. Er zou nog eens een 'globale en systematische raadpleging met de gerechtelijke wereld' moeten plaatsvinden. Het resultaat van alle vorige hervormingen moet onderzocht worden, is nog zo'n opmerking. En ja, laten we nog eens een studie naar de hervorming bestellen.

Het klinkt cynisch, maar als er in de nota zwart op wit staat dat de reorganisatie bij Justitie niet kan doorgaan omdat er geen betrouwbare werklastmeting bij de rechters is uitgevoerd, wie houdt men dan voor de gek? Die werklastmeting is al tientallen keren aangekondigd, als instrument om het werk tussen de rechters eerlijker te verdelen, en het is nog altijd wachten op het eerste resultaat. Men kan niet anders dan besluiten dat hier sprake is van kwade wil, obstructie, dwarsliggen. Justitie mag niet worden hervormd, want dan zouden sommigen hun bevoorrechte positie verliezen.


DS, 05-10-2009