Wat als het weer mislukt?
 

Wat als het weer mislukt?


Dat Vlaanderen en Wallonië afzonderlijk veel sneller een coalitie, regeerakkoord en regering kunnen vormen dan wanneer ze samen moeten onderhandelen, verwondert PETER DE ROOVER niet. Maar op een dag gaan ze toch samen moeten onderhandelen over de noodzakelijke staatshervorming. En dat zal meer vergen dan geduldig afwachten.


Zowat een maand na de verkiezingen heeft Vlaanderen een regeerakkoord én een nieuwe regering. Langs Waalse kant is intussen ook alles zo goed als rond. Wat een verschil met de aanslepende regeringsonderhandelingen op Belgisch niveau, amper twee jaar geleden. Vlamingen zijn dus wel tot compromissen en beleid in staat. Walen eveneens. Pas wanneer ze samenkomen, loopt het spaak. Dat is meteen dé les van de voorbije weken.

Het aantreden van een nieuwe Vlaamse regering herinnert er ons aan dat het alweer vijf jaar geleden is dat Vlaamse politici het woord 'onverwijld' uit de mottenballen haalden om aan te geven hoe snel ze Brussel-Halle-Vilvoorde zouden splitsen. Het begrip komt uit het vorige Vlaamse regeerakkoord. Dat oogde indertijd spectaculair, want niet alleen zouden er korte metten gemaakt worden met B-H-V, de lijst van bevoegdheden die op korte termijn naar Vlaanderen moesten worden overgeheveld, zag er indrukwekkend uit.

De nieuwe Vlaamse regering bespaart niet alleen budgettair. Ook in haar taalgebruik werd er geknipt, wat politicoloog Carl Devos (DS 10 juli) ertoe brengt Peeters II communautair 'weinig ambitieus' te noemen.

Binnen haar eigen bevoegdheden legt deze Vlaamse regering echter duidelijk bepaalde accenten. In de Vlaams-Brabantse rand en in Brussel wordt een actiever beleid beloofd, het giftige minderhedenverdrag zal niet worden geratificeerd, bij de inburgering wordt nog meer nadruk gelegd op de noodzakelijke kennis van het Nederlands. De regering kondigt ook aan de grenzen van haar bevoegdheden af te tasten, met extra kinderbijslag, een Vlaamse hospitalisatieverzekering, een Vlaams energiebedrijf. Voorlopig ontbreken daarvoor de centen. Er zal op moeten worden toegezien dat er op die terreinen geen nieuwe wachtlijsten ontstaan. In afwachting dat de middelen voorhanden komen, moet het nodige decreetgevende werk al uitgevoerd worden.

Wat de beloofde assertiviteit van de Vlaamse regering inhoudt, zal de tijd raad brengen. We ontdekken waarschijnlijk snel hoeveel haar Peeters II op de tanden heeft, want wellicht dient de federale overheid weer een begroting in met inmenging in Vlaamse aangelegenheden. Dan al kunnen we zien of het woord 'assertiviteit' een trendbreuk inluidt of een plaats krijgt bij de mottenballen waar 'onverwijld' is beland.

Maar hadden we niet allemaal vastgesteld dat er dringend een grondige staatshervorming moest komen, die verder gaat dan het ruim invullen van wat Vlaanderen vandaag al in de portefeuille heeft? Bijna een jaar geleden, op 31 juli 2008, stelde Marianne Thyssen, toen nog op de tandem met De Wever, dat 'een grondige staatshervorming cruciaal is voor onze sociaaleconomische toekomst'. Dat is vandaag niet anders en toch lijkt bescheidenheid troef op dat vlak zodat commentatoren nu schrijven dat een staatshervorming verder af lijkt dan ooit.

De ervaring van de voorbije vijf jaar zadelde ons op met een kater. 'De tegenpartij stuurde ons van het kastje naar de muur en vernederde ons diep. Dat nooit meer', laat De Wever in de krant optekenen. Vaststellen dat het niet volstaat dat Vlaanderen, nog altijd goed voor 60procent van de Belgische bevolking, een staatshervorming wil om in België ook daadwerkelijk iets te doen bewegen, is één zaak. (Luc Huyse schreef hier ooit dat de meerderheidsregel, het kenmerk van een democratie, in België niet van toepassing is.) Een remedie zoeken voor dat probleem een andere.

Vandaar de nieuwe marsrichting. 'On n'est demandeur de rien', formuleerde Bart Maddens de strategie die intussen zijn naam draagt. Vlaanderen doet zijn ding, houdt strikt vast aan de krijtlijnen en wacht geduldig af tot de Franstaligen over de brug komen.

Een andere aanpak die de moeite van het uitproberen waard is, intussen aantonend dat Vlaanderen wel degelijk kan besturen.

Maar wat als de Franstaligen gewoon mee afwachten? Dan zitten we wel vast in het status quo waar zij altijd voor gepleit hebben. De reacties van de Franstalige partijen op de initiatieven die Peeters II aankondigt, spreken boekdelen. Als ze een actieve invulling van de huidige bevoegdheden al als een oorlogsverklaring beschouwen, hoe ver staan we dan af van een akkoord om die bevoegdheden nog uit te breiden?

Welke weg de Vlaamse partijen ook volgen, het moet ooit wel iets opleveren. Geduld is een schone deugd, lijdzaamheid een ondeugd.

Maddens legt uit in De Morgen waarom de vorige aanpak faalde. 'Want hoe je het ook draait of keert, de strategie om via een normale weg tot een staatshervorming te komen is de voorbije vijf jaar mislukt. Dat komt, zoals bekend, omdat de Franstaligen geen vragende partij waren en de Vlamingen dus geen hefboom hadden om een voor Vlaanderen aanvaardbare staatshervorming af te dwingen.'

Dat de Franstaligen geen vragende partij zijn, is natuurlijk de schuld van de Vlaamse partijen zelf. Ze kunnen de overzijde wel degelijk iets aanbieden in ruil voor die staatshervorming, namelijk het in het zuiden zo gekoesterde voortbestaan van België. Het zinnetje: 'Waalse vrienden, als jullie willen, zetten we België verder, maar slechts als jullie bereid zijn om het land grondig te hervormen; zoniet, plaatsen we er een punt achter', zou in één klap een wereld van verschil maken.

Zolang de Vlaamse partijen vasthouden aan het taboe van het Belgische voortbestaan, blijven ze chanteerbaar. Dat is dé les van de voorbije vijf jaar.

De Vlaamse regering moet de moed hebben op haar nieuwe strategie ook een kalender te plaatsen en geen Griekse. Wanneer volgt de beoordeling? En wat is plan-B (dat dan echt wel plan na-B moet worden) als de nieuwe aanpak mislukt? Wordt dan de stap gezet van 'on n'est demandeur de rien' naar 'rien ne va plus'?

Voor die oefening schrikt deze Vlaamse regering (nog) terug, wat meteen haar grootste zwakte dreigt te worden.

Peter De Roover is politiek secretaris van de Vlaamse Volksbeweging.


DS, 14-07-2009