Protestantse frustraties in Noord-Ierland
 

Protestantse frustraties gaan zeer diep


Vele protestanten in Noord- Ierland voelen zich sinds de start van het vredesproces behandeld als tweederangs burgers door de Britse regering. Dat is een gevaar voor het vredesproces, bleek afgelopen dagen in Belfast.


Voor de buitenwereld komen de heftige rellen in de protestantse wijken van de afgelopen dagen als een schok. Net nu het Ierse Republikeinse Leger (Ira) beloofd heeft de gewapende strijd definitief vaarwel te zeggen, zijn het weer de loyalisten in Belfast die agenten bestoken met molotovcocktails en zelfs onder vuur nemen. Een jongetje van nog geen twee jaar oud moest zaterdagnacht met waarschijnlijk een schedelbasisfractuur naar het ziekenhuis worden gebracht, nadat relschoppers een steen door de voorruit van zijn vaders auto hadden gegooid.

Toch zijn de beelden van brandende huizen en autowrakken ook weer niet zo verrassend voor wie zich de afgelopen zomer in de armste protestantse buurten heeft gewaagd.

Alleen al een blik op de muurschilderingen is voldoende om te beseffen hoezeer de frustraties hier zijn opgelopen over niet alleen de aanhoudende werkloosheid en armoede, maar ook over alle concessies die de regering-Blair aan de katholieken zou hebben gedaan. De loyalisten voelen zich behandeld als tweederangs burgers door wat zij beschouwen als ’onze eigen regering’.

Al sinds de start van het vredesproces ruim tien jaar geleden hebben zij het onaangename gevoel dat zij minder goed presteren dan de katholieken aan de andere zijde van de ’vredesmuren’. Waar het Ira een stevige greep hield op de katholieke gemeenschappen, begonnen de protestantse paramilitaire organisaties onderlinge oorlogjes die vooral draaiden om de lucratieve drugshandel. Deze zomer liepen de spanningen tussen gangsters van de UVF en UDA zo hoog op, dat er vier doden vielen.

Terecht of niet, onder veel protestanten bestaat het idee dat de republikeinen veel slimmer opereren en daardoor onder meer veel meer geld weten los te peuteren uit de fondsen die beschikbaar zijn gesteld voor de wederopbouw van Noord-Ierland. Ondertussen worden er ook steeds meer katholieken gerekruteerd in het Noord-Ierse politiekorps, in een poging deze macht voor het eerst in de geschiedenis een afspiegeling te laten zijn van de bevolking als geheel. Ook dat ervaren de protestanten als bedreigend. En de onrust is nog verder opgelopen sinds de regering-Blair besloot nog meer Britse troepen terug te trekken, nog voordat het Ira ook maar één wapen daadwerkelijk had vernietigd.

In die sfeer hadden leiders van de traditionele Oranjeorde zaterdag meteen succes, toen zij de protestantse gemeenschap opriepen te protesteren tegen het besluit om de route van hun mars iets te verleggen tot buiten een katholieke wijk.

Weinigen geloven dat de daaropvolgende ongeregeldheden geheel spontaan waren – er zouden beelden zijn van al dan niet gemaskerde paramilitairen die tijdens de rellen de wapens hanteerden. Maar duidelijk is wel dat met name de vele jongeren zonder enige toekomst – sommige arrestanten waren niet ouder dan veertien – weinig aansporing nodig hadden.

Het is mogelijk dat de UVF de afgelopen dagen de politie alleen heeft willen aanpakken omdat die maatregelen begon te nemen tegen de bendeoorlogen. Het kan ook zijn dat de organisatie haar spierballen heeft willen laten zien, vanuit het idee dat het anders alleen het Ira is die concessies van de Britse regering weet los te peuteren.

Hoe dan ook, het tegenovergestelde lijkt te gebeuren: de verantwoordelijke minister Peter Hain liet maandag doorschemeren dat hij deze organisatie officieel zal brandmerken als overtreders van het Noord-Ierse staakt-het-vuren. Het ergste voor het vredesproces wat nu kan gebeuren, is dat het Ira de rellen gebruikt als excuus om daadwerkelijke ontwapening opnieuw op de lange baan te schuiven.


Trouw, 14-09-2005