Hoe armer bevolking, hoe rijker overheid
 

Hoe armer bevolking, hoe rijker overheid


BRUSSEL - Hoe armer de Waalse bevolking is, hoe meer geld het Waals Gewest krijgt. Dat heet solidariteit. Maar het omgekeerde geldt ook: als het inkomen van de Walen stijgt, krijgen de Waalse politici minder geld. Dat is een pervers mechanisme.


Als de Waalse bevolking meer zou werken en dus meer zou verdienen, krijgt het Waals Gewest minder geld. Dat perverse mechanisme dat in de Financieringswet van gemeenschappen en gewesten zit, inspireert Vlaamse onderzoekers en politici al jaren tot een zoektocht naar een nieuwe financieringswet die een 'financiële verantwoordelijkheid' voor de deelstaten invoert. Dan worden Waalse politici beloond als ze goede resultaten boeken rond werkgelegenheidsbeleid.

Het verrast dan ook niet dat de eerste 'beleidspaper' van het kersverse Leuvense studiecentrum voor regionale kwesties, Vives (DS 17 oktober) daaraan is gewijd. De professoren Koen Algoed, Dirk Heremans en Theo Peeters ontwierpen een ander systeem dan het model-Kirsch dat ter tafel lag bij de communautaire discussies begin dit jaar.

Dat werkte met de overdracht van de opbrengst van de personenbelasting aan de deelstaten, en een gelijktijdige vermindering van de 'solidaire' federale dotatie tot een bescheiden 'sokkel'. In de onderhandelingen dreven de Franstaligen die sokkel opnieuw zo hoog op, dat de zaak spaak liep.

De drie Leuvense economieprofessoren werkten een nieuw voorstel uit.

Zij gebruiken de personenbelasting om de gewesten te financieren, en laten die gewesten toe een aanvullende personenbelasting te heffen die ze aan de gemeenschappen moeten doorstorten. De gemeenschappen blijven verder gefinancierd met een deel van de opbrengst van de btw, maar die zou volgens Vives gelijk moeten worden verdeeld en niet langer in het voordeel van de Franse Gemeenschap.

De solidariteit krijgt in hun voorstel gestalte via een mechanisme geïnspireerd op de Duitse Finanzausgleich die nog altijd hét model is voor solidariteit tussen deelstaten. Die zou elk gewest minstens 95 procent garanderen van de gemiddelde opbrengst van de personenbelasting.

Het Brussels Gewest ten slotte zou een extra dotatie krijgen als tegemoetkoming voor de 'lasten van de hoofdstedelijke functies'.

Als het Waals en het Brussels Gewest erin zouden slagen de werkzaamheidgraad van hun bevolking op te drijven tot het Vlaams niveau, zouden ze met die formule ongeveer evenveel inkomsten hebben dan Vlaanderen.

Hun nota suggereert eenzelfde overgangsmechanisme toe te passen als gebruikt werd in de periode 1989-1999. Het verschil werd dan tien jaar lang gecompenseerd, in afnemende mate. Dat moet de Franstalige partijen helpen de koudwatervrees te overwinnen. Maar of dat lukt, valt nog af te wachten.

De Vives-beleidspaper schetst ook de prangende budgettaire toestand van de federale overheid. Die ziet haar beleidsruimte almaar verder aftakelen. Ze is een doorgeefluik. Van de 89 miljard euro die ze in 2007 inde, hield ze zelf amper 23 miljard over.

Het budget van de federale overheid zelf, daalde in 2007 tot 7, 36 procent van de welvaart (bbp).

De winst, zo berekende Vives, ging maar voor een klein deel naar gemeenschappen en gewesten, die zagen hun deel stijgen met 0,3 procent van het bbp. Het is vooral de sociale zekerheid die almaar meer binnenhaalt: + 1,5 procent van het bbp meer in vijf jaar tijd (2002-2007).

Het enige middel om het land uit de rampenzone te halen, is de 'activering' van de bevolking: meer mensen moeten aan het werk. De deelstaten moeten dat realiseren, en die zullen dat beter doen dan nu, als ze 'financieel verantwoordelijk' zijn, luidt het.


DS, 29-10-2008 (Guy Tegenbos)