Please, geen aanval op Iran
 

Please, geen aanval op Iran


Een militaire aanval om Iran als kernmacht te beteugelen, brengt geen democratie en zal de haat tegen het Westen alleen maar versterken.


Diplomatie lijkt niet langer te werken om Iran van kernwapens af te houden. Europa heeft nu twee jaar geprobeerd om met economische lokkertjes Teherans strategische ambities af te kopen, maar zonder succes. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kan zijn ongenoegen uitspreken over Irans besluit met nucleaire verrijking te beginnen, maar dit zal de conservatieve mullahs niet afschrikken. Daarom komt een mogelijke preëmptieve militaire aanval op Iran weer in beeld.

Verandering van het regime in Iran is de ultieme droom van Amerika’s neoconservatieven die met de slogan ’Iedereen kan naar Bagdad, maar echte kerels gaan naar Teheran’, stemming maken voor een invasie. President Bush heeft keer op keer duidelijk gemaakt de militaire optie ten aanzien van Iran niet uit te sluiten. Deze militaire retoriek lijkt niet langer een methode om de Europese diplomatie kracht bij te zetten. In de Verenigde Staten overheerst de gedachte dat preëmptief militair ingrijpen niet alleen legitiem is bij een imminente genocide (zoals destijds in Kosovo), maar ook wanneer schurkenstaten dreigen de nucleaire drempel te overschrijden. In Jeruzalem is deze gedachte gemeengoed, zoals de Israëlische aanval op de Irakese nucleaire installatie in Osiraq (in 1981) aangaf.

Omdat de Amerikaanse troepen in het moeras van de Iraakse anarchie verzinken, beschikt Washington over beperkte militaire middelen om zich aan een nieuw heikel avontuur in Iran te wagen. Van een shock and awe-invasie à la Irak kan daarom geen sprake zijn. Iran heeft natuurlijk van de vernietiging van Osiraq geleerd, en alle nucleaire installaties goed verborgen. Daarom zijn Amerikaanse speciale eenheden al ruim een jaar in Iran bezig om door verkenningsmissies de nucleaire infrastructuur van dit land in kaart te brengen. De strategie van het Pentagon is om zoveel mogelijk verdachte nucleaire installaties door luchtaanvallen in één klap te vernietigen. Omdat Amerikaanse troepen Iran de facto omsingeld hebben, kunnen ook commando-eenheden door bliksemacties verdachte Iraanse installaties uitschakelen. Of ook werkelijk alle nucleaire installaties zullen worden getroffen, valt nooit met zekerheid te zeggen. Enkele doelen liggen zeer nabij steden of zeer diep onder de grond.

Israël houdt zich tot nu toe enigszins op de vlakte, ook al heeft de Israëlische minister van defensie, Shaul Mofaz, een preëmptieve aanval op Iran niet uitgesloten. Israëlische commando’s en Mossad-eenheden gebruiken nu het Koerdische deel van Irak om Iran binnen te glippen, om evenals hun Amerikaanse collega’s zoveel mogelijk relevante inlichtingen te vergaren. Israël is militair sterk genoeg om Iran een klap toe te brengen, zeker wanneer dat samen met de VS gebeurt. Maar omdat deze militaire schaduw nu al geruime tijd over Iran ligt, is een verrassingsaanval natuurlijk uitgesloten. De toegebrachte schade aan Irans nucleaire installaties kan worden gerepareerd, maar dat geldt niet voor het gram dat Israël en de Verenigde Staten ten deel zal vallen, mochten ze echt militair ingrijpen.

Elk perspectief op een stabiel Midden-Oosten is dan verdwenen, en Iran zal zijn steun aan terroristische organisaties als Hezbollah en de Islamitische Djihad verder uitbreiden. Bovendien zal deze aanval op Iran de haat tegen het Westen doen oplaaien en het terrorisme aanwakkeren. Washingtons mooie plannen om het Midden-Oosten te vuur en te zwaard te democratiseren, zijn niet alleen utopisch gebleken, maar tevens riskant. Irak is binnen twee jaar verworden tot een brandhaard van terrorisme, en voor extremistische moslims het symbool van Amerika’s onderdrukking van de islam. Bovendien zal een Amerikaanse aanval op Iran op weinig Europese steun kunnen rekenen, hetgeen de toch al fragiele trans-Atlantische relatie onder nog grotere druk zet.

Wellicht dat al deze keerzijden en risico’s van preëmptief ingrijpen de VS en Israël koud laten. Onder invloed van de neoconservatieven is het Amerikaans buitenlands beleid zeer ideologisch getint, waardoor met grote regelmaat inschattingsfouten worden gemaakt. Zo wordt ook nu weer gespeculeerd dat bij een militaire aanval op Iran de bevolking in spontane rebellie tegen het eigen bewind zal uitbreken. Dit is een gevaarlijke illusie.

Vooralsnog is de kans klein dat de VS tot de aanval op Iran zullen overgaan, maar geheel uitsluiten kan men het geenszins. Hetzelfde geldt voor Israël, waar men eveneens de voor- en nadelen van een aanval tegen elkaar afweegt. Hoe onappetijtelijk het ook moge zijn, een nucleair Iran is wellicht niet de ultieme nachtmerrie waar Jeruzalem zich zorgen om moet maken. Israël heeft immers zo’n 300 geavanceerde kernwapens en het is zeer wel mogelijk dat Iran en Israël een modus vivendi kunnen vinden om een acute nucleaire crisis te voorkomen. Zeer optimistisch gezien zou het principe van wederzijdse afschrikking zelfs voor enige stabiliteit kunnen zorgen in het Midden-Oosten.

Daar staat tegenover dat aan aanval op Iran nooit het volledige Iraanse kernwapenprogramma zal uitschakelen, en zeker niet voorgoed. Elk militair ingrijpen is excessief riskant en zal als een boemerang meer schade aan de westerse veiligheid toebrengen dan het oplevert.


Trouw, 20-08-2005