Waarom de vakbonden morgen het treinverkeer lam leggen
 

Waarom de vakbonden morgen het treinverkeer lam leggen


>NMBS wil verdere productiviteitsverbetering >Verworven rechten opgeven is niet evident >De onderhandelingen zitten muurvast


De Belgische treinreiziger heeft het de laatste tijd niet onder de markt. Het voorbije jaar was een van de slechtste in lange tijd voor de stiptheid van de treinen. Vorig week nog bleven duizenden reizigers op hun honger naar informatie toen in Brussel-Noord een seinkast in brand vloog en het treinverkeer van en naar Brussel in het honderd liep. Morgen zullen dan weer zo goed als geen treinen rijden: de gesprekken over een nieuw sociaal akkoord voor de komende twee jaar zijn afgesprongen en dus wordt er gestaakt, zo hebben de spoorbonden beslist.

Eind april zag het er nochtans goed uit, want na maanden onderhandelen lag er zowaar een akkoord op tafel. Maar dat was zonder de basis gerekend: zowat alle lokale afdelingen wezen het akkoord van de hand waarover de vakbondstop voor hen onderhandeld had. Het was jaren geleden dat de vakbondstop door de basis zo unaniem teruggefloten werd.

Had de vorige generatie vakbondsleiders meer autoriteit of gezag? Wie zal het zeggen. Waarnemers wijzen er wel op dat de bonden dit keer meer geluisterd hebben naar de basis en dat die dan ook veel beter wist met welke eisen de vakbond naar de directie trok. Daardoor is de kloof tussen de eisen en wat uiteindelijk wordt binnengehaald duidelijker zichtbaar voor de achterban. Voordien hielden de vakbondsleiders hun eisen meer voor zich waardoor het makkelijker was om als overwinnaar uit de onderhandelingen te komen en de zegen van de achterban te krijgen.

De afwijzing van het ontwerpakkoord maakt het verdere verloop van de onderhandelingen er bovendien zeker niet gemakkelijker op. De vakbondsleiders willen absoluut geen gezichtsverlies leiden door een tweede keer door de basis afgewezen te worden. Dat betekent dat ze tijdens de verdere onderhandelingen - die er sowieso na de staking nog zullen zijn - een mooi symbool moeten binnenhalen vooraleer ze opnieuw de achterban raadplegen. Maar dat wordt zeer moeilijk omdat de NMBS-directie nu al zegt dat ze echt niet verder kan gaan.

Die achterban is nog minder geneigd om toegevingen te doen nadat in volle onderhandelingsperiode is gebleken dat Marc Descheemaecker, topman van de NMBS, voor dit jaar rekent op een loonsverhoging van 30.000 euro. Intussen is beslist dat de loonsverhoging voorlopig opgeschort wordt, maar de vakbonden zullen de loonsverhoging van Descheemaecker ongetwijfeld gebruiken aan de onderhandelingstafel.

Toch draait het hele conflict ditmaal niet zozeer over geld, hoewel dat er onrechtstreeks uiteraard altijd mee te maken heeft. Het personeel is vooral boos omdat de directie het arbeidsstelsel grondig wil aanpakken en het aantal compensatiedagen wil inperken. Het spoorpersoneel zal in totaliteit niet meer uren moeten kloppen, maar wel meer dagen aanwezig moeten zijn op het werk.

Een ander gevoelig punt is dat de directie meer grip probeert te krijgen op de mogelijkheid voor de werknemers om op het einde van hun loopbaan deeltijds aan de slag te gaan. Binnen tien jaar werkt veertig procent van de huidige werknemers van het spoor niet meer voor de groep. Daarom wil de spoordirectie de mogelijkheid hebben om deeltijdse arbeid te weigeren als daardoor de dienstverlening in het gedrang komt. De bonden vrezen dan weer dat de directie van die mogelijkheid misbruik zal maken.

Daarnaast hebben de bonden het ook over pesterijen in de tekst. Zo zal wie glijdende uren heeft niet meer vanaf zeven uur, maar pas vanaf kwart over zeven kunnen beginnen. Nu is het ook zo dat wie te laat op zijn werk komt doordat zijn trein meer dan tien minuten vertraging had, die tijd toch geacht wordt gewerkt te hebben. Die regel wordt ook minder genereus. Voortaan wordt slechts rekening gehouden met vertragingen vanaf een kwartier en alleen de minuten boven dat kwartier worden als werktijd meegeteld. Het idee daarachter is dat iedereen die werkt bij de NMBS-Groep mee verantwoordelijk is voor de stiptheid van de treinen.

Het enige doel van de directie is om met al die ingrepen de productiviteit nog verder op te drijven. Sinds 2002 is de productiviteit bij de NMBS-Groep er met niet minder dan 32 procent op vooruitgegaan. Maar vorig jaar kon de spoorweggroep geen productiviteitsverbetering meer voorleggen tegenover 2006.

De vakbonden willen wel wat meegaan in de eisen van de directie, maar in ruil willen ze boter bij de vis. De baremieke loonsverhoging van 640 euro gespreid over twee jaar vindt het personeel te mager. Daarnaast worden ook een aantal premies voor onder meer zaterdag- en nachtwerk opgetrokken en verhoogt de waarde van de maaltijdcheques met 70 cent. Het volledige pakket zou de NMBS-Groep op kruissnelheid veertig miljoen euro kosten.

De treinreiziger kan alleen maar hopen dat na een dag staken directie en vakbonden met een fris hoofd terug naar de onderhandelingstafel gaan en snel tot een akkoord komen.

Christof Vanschoubroek is redacteur economie


DS, 19-05-2008