Saoedi's na Fahd...
 

Saoedi-Arabië na Fahd: geen koerswijziging, wel grote veranderingen


Een politieke koerswijziging is onwaarschijnlijk, maar toch staan Saoedi-Arabië onder de nieuwe koning Abdoellah grote veranderingen te wachten.


Het land bevindt zich in een maalstroom, waarin de rol van de roerganger zich beperkt tot het overeind houden van het schip, zonder veel invloed te kunnen uitoefenen op de richting die het vaart.

Daarbij maakt het weinig uit of de koning Fahd heet of Abdoellah. Abdoellah deelde overigens al jarenlang namens zijn gisteren overleden broer de lakens uit, of beter gezegd, hij probeerde dat te doen. Steeds meer kreeg hij te maken met krachten, die zo sterk zijn dat ze een eigen dynamiek hebben, en die bijvoorbeeld op 11 september 2001 aan bijna drieduizend mensen in New York het leven kostten.

Saoedi-Arabië betaalt de tol van zijn geschiedenis. Het land is het product van godsdienstoorlogen, gevoerd in de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Stammenheerschappij maakte plaats voor een sektarisch koninkrijk.

De hoekstenen waren een frivool vorstenhuis en een harde, wahabitische islam, die elkaar in de achttiende eeuw vonden, een paar maal het onderspit delfden maar begin vorige eeuw het land verenigden. De derde steunpilaar werden later de olie en het daarmee samenhangende bondgenootschap met de VS.

Rijkdom en onderdrukking waren de dikke dekens, die de oude tegenstellingen smoorden. Maar de rijkdom creëerde ook oncontroleerbare geldstromen, die vaak extreme richtingen van de islam ten goede komen. De onevenredige invloed van het wahabisme is een vloek geworden voor de islam, van Marokko tot Indonesië, van Europa tot Amerika.

Het gistingsproces is even ingewikkeld als gevaarlijk. Een deel van het Saoedische publiek kiest voor Bin Laden, tegelijk streven onderworpen religieuze groepen, zoals de sjiitische minderheid maar ook de mystieke soefi’s, naar gelijke rechten. Er is oud zeer in gebieden, die vanuit de hoofdstad Riad zijn veroverd. Tribalisme speelt een rol en dan is er nog een democratiseringsbeweging.

Het kan twee kanten uitgaan, of Saoedi-Arabië komt uit de smeltkroes te voorschijn als een echte, sterke eenheidsstaat of het land valt uiteen. Gezien zijn hoge leeftijd zal koning Abdoellah (82 jaar, Bt) het allemaal zelf wel niet meer meemaken. De echte klap valt na zijn dood te verwachten.


Trouw, 02-08-2005