Finland ziet kernenergie zitten
 

Finland ziet kernenergie zitten


Groot-Brittannië besloot onlangs ruim baan te geven aan kernenergie. Finland ging de Britten voor, en heeft ook een eigen oplossing voor de opslag van kernafval. En tegenstanders hoor je er niet.


Aan de kust van de Botnische Golf, bij het Finse stadje Eurajoki, verrijst de komende decennia een reusachtige grafheuvel. Finlands kernafval, en wellicht ook dat uit andere delen van Europa, zal hier een laatste rustplaats vinden.

Het is geen toeval dat de opslagplaats juist in Eurajoki wordt gegraven: het stadje noemt zichzelf trots ’de meest elektrische gemeente van Finland’. Twee kernreactoren op de nabijgelegen landtong Olkiluoto leveren al 20 procent van de Finse elektriciteit, en in 2009 komt daar een derde bij: Olkiluoto 3.

Deze vijfde reactor in Finland wordt in overtreffende trappen beschreven: de meest krachtige in de wereld (1600 megawatt); de duurste in de Finse geschiedenis (drie miljard euro); en volgens Areva, de Franse deelnemer in het Frans-Duits-Finse project, is hij voorzien van de meest geavanceerde technologie. De Duitse partner is Siemens. Finland heeft al vijf reactoren, een zesde wordt gepland. Europese landen waar kernenergie onder druk van de CO2 -discussie inmiddels weer bespreekbaar is geworden, zoals Groot-Brittannië, kijken geïnteresseerd mee.

Anders dan op veel andere plekken in West-Europa is het verzet tegen de bouw van reactor en opslagplaats miniem. In Eurajoki zelf is dat niet zo verwonderlijk: bouw en onderhoud betekenen werkgelegenheid voor de bijna 6000 inwoners, en de reactoren zijn naast het middeleeuwse kasteel dé toeristische attractie. Maar ook op nationaal vlak is er niet veel tegenstand te vinden.

De meningen lopen uiteen waar dat aan ligt. Kernenergie was jarenlang net zo omstreden als elders in Europa. Vijftien jaar geleden haalde Olkiluoto 3 het niet in de Eduskunta, het Finse parlement. Inmiddels heeft er een omslag in het denken plaats gevonden, na een stevige lobby door de energieproducenten en politici. Ook de hoofdredacteuren van de belangrijkste kranten spraken zich uit voor nucleaire energie. Nadat het parlement in 2002 alsnog met een kleine meerderheid vóór de bouw stemde, legden veel Finnen zich erbij neer.

Dat komt doordat ze zo gezagsgetrouw zijn, zeggen sommigen. Maar volgens voorstanders hebben de Finnen wel degelijk gegronde redenen om kernenergieprojecten te steunen. Al was het maar vanwege de lange donkere winters: alles beter dan kou en een tekort aan energie.

De papier-, metaal- en chemische industrie hebben enorme behoefte aan goedkope energie. Bovendien, zeggen velen, is eigen kernenergie een goed middel om niet afhankelijk te raken van Russisch gas.

Critici zetten grote vraagtekens bij de zogeheten volgzaamheid van de Finnen, bij de noodzaak van kernenergie en bij het democratisch proces. De burgers zijn volgens hen murw gemaakt door de achterkamertjespolitiek van het Finse old boys network – ofwel spin in de sauna. Milieu-activisten menen dat het besluit vóór de reactor het resultaat is van koehandel, in ruil voor de belofte van een milieuvriendelijk energieprogramma.

Volgens econoom Pentti Malaska, voormalig adviseur van het parlement op het gebied van energie, wordt Finland op dit moment omgebouwd tot een ’Europees Nucleair Park’, waar buitenlandse energieconcerns hun gang kunnen gaan.

Kritiekloos staan de Finse autoriteiten en media op eigen grond een ’finlandisering van de internationale nucleaire toekomst’ toe, aldus Malaska. In een email schrijft de econoom dat de megareactor in Eurajoki vier keer ’te groot is voor het Finse energienetwerk’. Onafhankelijke experts krijgen geen toegang tot informatie, risico’s en kosten van de opslag zijn nooit goed doorgerekend. Er zou, schrijft Malaska, zelfs een soort ’stilte-kartel’ bestaan in de Finse media, „waarbij alle kritiek op meer kernenergie de mond wordt gesnoerd.”

Op ongeveer 500 meter diepte wordt straks het radioactief materiaal opgeslagen, meldt de BBC. Dat gaat naar die diepte door een tunnel van vijf kilometer lengte, geboord door een snoeiharde rotslaag. Het afval zit in koperen bussen die ook op lange termijn tegen corrosie bestand zijn. De bussen komen te liggen in een ’bed’ van bentoniet-klei, dat opzwelt als het met water in aanraking komt. Dit ’kussen’ beschermt het materiaal tegen geologische verschuivingen, en het water bereikt het ’spul’ niet, aldus de experts. Alle loze ruimtes, ook de tunnel, worden uiteindelijk opgevuld met klei en rots.

De nucleaire grafheuvel doorstaat volgens de betrokken ingenieurs zelfs meer dan 100.000 jaar, de periode die staat voor de afbraak van het meest hardnekkige nucleaire afval.


Trouw, 18-01-2008