Internet in China...
 

China neemt internet in de houdgreep


De opkomst van internet in China is een constant kat-en-muisspel tussen vrijheid en censuur. Voor steeds meer Chinezen opent het wereldwijde web voortdurend nieuwe deuren. Maar tegelijkertijd nemen ook de manieren toe waarop de regering die deuren streng bewaakt. Of zelfs dichtgooit.


China heeft de internetpagina’s in het land een nieuwe deadline gesteld. Vanaf deze maand moet iedere in China gebaseerde website of weblog officieel geregistreerd zijn. De makers moeten alle informatie over zichzelf verstrekken. Sites die niet aan de regel voldoen worden opgeheven.

Die registratieplicht is een van de nieuwste pogingen van de regering in Peking om haar greep op internet te versterken. Driekwart van de binnenlandse websites zou al aan de regel voldoen. Zoals de meeste site-beheerders ook weten dat ze publicatie van politiek gevoelig, pornografisch of ander ’revolutionair’ materiaal beter kunnen vermijden en online forums en discussies onder controle moeten houden.

Niet alleen nationale websites buigen – al dan niet gedwongen – voor de overheid. Software-gigant Microsoft kreeg in juni internationale kritiek te verduren nadat censuur werd ontdekt in de Chinese versie van MSN Spaces – een dienst om weblogs te creëren. Als gebruikers woorden als ’democratie’, ’vrijheid’, ’mensenrechten’, ’Taiwan onafhankelijkheid’ en ’Dalai Lama’ invoeren, verschijnt een foutmelding die wijst op ’verboden taal’. Microsoft verdedigde zich met de verklaring dat „MSN voldoet aan de wetten, regels en normen van elk land waarin het werkt” . Ook zoekmachines als Yahoo en Google passen in China (zelf)censuur toe.

Voor veel bedrijven is de Chinese internetmarkt een snelgroeiende goudmijn. Hoewel nu nog slechts zo’n 8 procent van de bevolking on line is, heeft China al het op een na grootste aantal internetgebruikers ter wereld _ na de Verenigde Staten. Eind 2004 telde het land 94 miljoen internetgebruikers.

Eind dit jaar zal het cijfer naar schatting gestegen zijn tot 130 miljoen. Volgens een peiling van internationaal onderzoeksbureau Gallup is van de internetgebruikers 85 procent man, 40 procent tussen de 21 en 45 jaar en 86 procent hoger opgeleid.

In China is de regering de drijvende kracht achter de ontwikkeling van internet. Peking ziet het als een sterk en cruciaal instrument om zijn agenda te dienen, economische vooruitgang te boeken en zijn macht te rechtvaardigen. „De regering wil vooral de informatievoorziening en diensten aan het volk verbeteren. Ze steekt bijvoorbeeld veel tijd en geld in e-governance”, meent professor Huang Hui, directeur van het Centrum voor Internet Studies van de Shanghai Academie voor Sociale Wetenschappen. „Ze wil de buitenwereld tonen dat ze voorop staat in gebruik van de nieuwe technologie. De regering neemt ook de leiding in de internet-ontwikkeling omdat ze de controle niet wil verliezen over deze nieuwe vorm van communicatie.”

„De overheid omhelst voornamelijk de voordelen van internet, maar is ook waakzaam voor negatieve invloeden”, vervolgt Huang. Hij wil niet verder ingaan op de manieren van controle en zegt alleen maar dat hij ’heeft gehoord’ over o.a. de registratieplicht. Om er vervolgens aan toe te voegen dat het gebruik van internet steeds makkelijker en vrijer is. „Een paar jaar geleden was het nog een voorrecht om internet te hebben, nu is het voor stedelingen de normaalste zaak van de wereld. Ze kopen geen kranten meer.”

„Ze lezen nieuws on line, ze bellen niet maar sturen e-mails, en ze daten zelfs via internet”, zegt hij. „Een website als die van de Amerikaanse nieuwszender CNN kun je nu gewoon bekijken, dat was drie jaar geleden niet zo. Ik zeg altijd: censureren is onmogelijk en onverstandig. Wie informatie blokkeert, blokkeert wijsheid.”

Volgens een in april uitgegeven rapport van het OpenNet Initiatief - een samenwerking tussen o.a. onderzoekers van Harvard, Cambridge, en de universiteit van Toronto – kent China echter de strengste internetcensuur ter wereld. Het land filtert websites, e-mails, weblogs en online forums op alles van politiek tot sociaal of ethisch ’ongewenste’ inhoud. Ook geldt er sterke controle op – en regelmatige sluiting van – internetcafés. Er bestaan subsidies en voorrechten voor de opzet of ondersteuning van door de overheid gesponsorde websites. Zo’n 10 procent van alle sites op het Chinese internet zou door de overheid opgezet of gerund zijn.

Naast technische middelen heeft de regering duizenden ambtenaren en burgers in dienst die internetpagina’s controleren en in bedwang houden. Onder hen undercover ’internet-commentatoren’ die zich voordoen als gewone internetgebruikers en via online bulletinboards en chatboxen informatie en opinies over controversiële onderwerpen verzamelen of – de regering verdedigend – proberen te beïnvloeden.

De Franse journalistenorganisatie Reporters zonder Grenzen meldt dat China de meeste cyber-dissidenten ter wereld heeft – meer dan 60 mensen zijn gedetineerd vanwege het on line uiten van hun mening.

Ondank alle censuur, betekent internet voor veel Chinezen nog altijd een ongekende zee van informatie, mogelijkheden en vrijheid. „De meeste internetgebruikers voelen niets van de complexe controle. Ze halen hun informatie van ’getemde’ websites, dus ze weten niet wat ze niet weten”, redeneert de Chinese internetgebruiker en weblogger Isaac Mao. „Zelfs als af en toe een internetpagina ontoegankelijk is, dan zijn de meesten niet scherpzinnig genoeg om de achterliggende reden te zoeken.”

Toch veroorzaakt de censuur soms oproer. Eerder dit jaar sloten de autoriteiten de chatbox op de internetsite van onder andere de Tsinghua universiteit in Peking voor bezoekers van buiten de universiteit – blijkbaar in een poging het uiten van (anonieme) kritiek op de regering te voorkomen. Twee dagen later protesteerden woedende studenten op de campus. Ook on line werd commentaar geleverd, maar dat werd bijna meteen gecensureerd.

Mao verwacht dat door de restricties in chatboxen en bulletinboards steeds meer internetgebruikers zullen kiezen voor een eigen weblog. China telt momenteel ruim 700000 weblogs. Met de groeiende populariteit ervan zal ook het bewustzijn over censuur toenemen, meent Mao. „Zodra mensen internet niet alleen gebruiken om informatie te ontvangen, maar ook om te publiceren, ontdekken ze de vele vormen van censuur achter de toegang tot internet. Webloggers zijn erg gebrand op het delen van ervaringen en kennis over het ontwijken van censuur.”

Webloggers zijn de controle te slim af met initiatieven als „Adopteer een Weblog”, waarbij – geblokkeerde – Chinese webloggers hun site onafhankelijk runnen maar onderbrengen bij buitenlandse webloggers of sites. Dat maakt opnieuw opsporen en blokkeren moeilijker voor de autoriteiten. Mocht een geadopteerde weblog alsnog worden gesloten, dan kan het een nieuwe adoptiesite zoeken.

Eerder dit jaar laaide na de massale anti-Japanse demonstraties in China de discussie op of de regering het internet daadwerkelijk onder controle kan houden. De vooral in grote steden gehouden protesten waren zo goed als geheel georganiseerd via e-mail, chat, internet en – in China ook gecensureerd – sms-berichten. Terwijl de staatsmedia de protesten verzwegen, waren aankondigingen, ooggetuigenverslagen, foto’s en opmerkingen volop te vinden op chatboxen en weblogs.

Optimisten redeneerden dat de overheid het censureren van de enorme stroom aan informatie en berichten niet kan bijhouden. Pessimisten waarschuwden dat de regering waarschijnlijk oogluikend toekeek vanwege het nationalistische karakter van de demonstratie: de massa keerde zich tegen Japan, niet tegen Peking.

De massale opkomst bij de protesten toont op zijn minst de macht van internet en de uitdaging die het voor de regering vormt. Voorlopig blijft het speculeren of censuur of openheid het uiteindelijk wint. Volgens weblogger Mao is en blijft het een dynamische situatie. „Terwijl de intelligentie van de internetgebruikers groeit, groeien eveneens de manieren van censuur. Over het algemeen neemt de censuur nu nog altijd de leiding.”


Trouw, 06-07-2005