Stalin krijgt streepje voor in schoolboeken
 

Stalin krijgt streepje voor in schoolboeken


BRUSSEL - De winnaars van een nieuwe handleiding voor de geschiedenisles in Rusland heten Stalin en Poetin.


Het Russische ministerie van Onderwijs heeft een nieuwe geschiedeniscursus goedgekeurd, die na een 'testfase' vanaf september 2008 zal dienstdoen in de middelbare scholen. De nieuwe cursussen zijn gebaseerd op een nieuw handboek voor geschiedenisleraren, 'Een moderne geschiedenis van Rusland 1945-2006', dat door president Vladimir Poetin wordt ondersteund.

Een van de meest omstreden discussiepunten is de minzame herwaardering die Sovjet-dictator Jozef Stalin te beurt valt. Die wordt weliswaar voorgesteld als 'een van de meest controversiële figuren' in de Russische geschiedenis, maar hij wordt ook 'de meest succesvolle leider van de Sovjet-Unie' genoemd. En hoewel wordt toegegeven dat er onder Stalin een 'politieke repressie' heerste, wordt karig omgesprongen met verduidelijkingen.

Cijfers over het aantal slachtoffers van de Stalin-dictatuur -via executies, de goelag-kampen, geweld bij gedwongen collectiviseringen, massadeportaties of de kunstmatige hongersnood in Oekraïne (die wordt verzwegen)- worden niet gegeven. Ook wordt gesuggereerd dat Stalin haast noodgedwongen dictatoriaal was omdat hij nu eenmaal in een scherpe tweestrijd met de Verenigde Staten was verwikkeld.

Die zachte herwaardering van Stalin is al langer bezig. 'Stalin wordt opnieuw voorgesteld als een bijna normale leider, die jammer genoeg een foutje of twee heeft gemaakt', zei de bekende Britse historicus Orlando Figes daarover in deze krant (Standaard der Letteren 23/11). 'Poetin wil dat de Russen opnieuw trots zijn op die periode, vanwege de zege van 1945 en de 'grote verwezenlijkingen van de Sovjet-Unie'.'

De tekstschrijvers van het handboek, doorgaans verbonden aan Kremlin-getrouwe instituten, gaven bij een boekvoorstelling in het presidentiële buitenverblijf openlijk toe dat hun boek een nieuwe 'nationale ideologie' moet ondersteunen. De val van de Sovjet-Unie, door Poetin zelf 'de grootste geopolitieke ramp van de twintigste eeuw' genoemd, wordt geschilderd als een ongelukkige en tragische vergissing die Ruslands grootsheid aantastte. 'De Sovjet-Unie was geen democratie, maar het was een voorbeeld als beste en meest rechtvaardige samenleving voor miljoenen mensen in de hele wereld.'

Het Westen is vandaag bezig met een 'nieuwe isolatie van Rusland' en onder meer de volksrevoltes in Oekraïne en Georgië worden voorgesteld als westerse samenzweringen. Viktor Janoekovitsj, die in 2004 de presidentsverkiezingen in Oekraïne probeerde te belazeren, was volgens het boek de enige kandidaat die tegen dat complot opkwam, maar 'werd zijn zege afhandig gemaakt'.

Ook president Poetin staat centraal in de nieuwe Russische handboeken. Het laatste hoofdstuk van het nieuwe geschiedenisboek heet zelfs 'Soevereine democratie', een begrip dat Poetins hardline topmedewerker Vladislav Soerkov uitvond om uit te leggen waarom Rusland 'een ander soort democratie' heeft dan het Westen. In de recente Russische geschiedenis, aldus een ander handboek, 'zien we dat bijna elke belangrijke daad is verbonden met de naam en de activiteiten van president V.V. Poetin'.

Het ministerie van Onderwijs benadrukt dat scholen vrij zijn in hun keuze van hun geschiedeniscursussen. In de praktijk weten de Russische scholen waar ze aan toe zijn. 'Jullie zullen de kinderen onderwijzen met de boeken die jullie worden gegeven', zo liet een van de schrijvers van het handboek -en medewerker van een Kremlin-getrouwe denktank- zich ontvallen op zijn weblog. 'Het is noodzakelijk het vuil eruit te zuiveren en als dat niet werkt, zuiver het dan weg onder dwang.'

Al in de Sovjet-Unie deed een grapje de ronde dat zei: 'De toekomst is duidelijk, alleen het verleden is onvoorspelbaar'.


DS, 27-12-2007 (Jorn De Cock)