actualiteitsforums - Over 'gêne' gesproken...

Werkloos / Vermalen in de bureaucratie

Klachten over 'bureaucratie', over 'teveel regeltjes', over een overheid die haar klanten slecht bedient- ze bestaan niet sinds gisteren. De lotgevallen van Clara Legêne (51) zijn er een concreet voorbeeld van. Ze hield ruim 2,5 jaar nauwgezet bij hoe het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) haar het leven zuur maakte.

September 2002
Geheel onverwacht krijg ik mijn ontslag aangezegd 'wegens reorganisatie' bij mijn werkgever, een HBO-kunstinstelling. Een aanmeldingsgesprek (intake) bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) volgt. Ik krijg een grote stapel formulieren mee naar huis voor het UWV, de uitkeringsinstantie. Het gaat om werkgeversverklaringen, die ingevuld moeten worden door de HBO-instelling en voor mijn eventuele 'bijbanen'. Ik geef een paar uur per week les aan een middelbare school en daarnaast ben ik gemeenteraadslid in mijn Brabantse woonplaats.

Oktober 2002
Twee keer heb ik telefonisch verzocht om een voorschot op mijn uitkering. Dat kan niet, eerst moet er een (voorlopige) beschikking gemaakt worden. Dan meldt het UWV Heerlen schriftelijk dat de papierboel niet compleet is, er ontbreekt een arbeidsovereenkomst voor mijn werkzaamheden als lid van de gemeenteraad. Zowel telefonisch als per brief probeer ik het helder te maken: ,,Lief UWV, voor het lidmaatschap van een gemeenteraad bestaat geen arbeidsovereenkomst. Er is namelijk geen sprake van een gezagsverhouding en dus ook niet van loon maar van een vergoeding.'' Het UWV antwoordt dat het vermoedelijk om een fout in het computerprogramma gaat. Ik weet dan nog niet dat die fout hardnekkig zal blijken te zijn.

Per post komt een overzicht dat het UWV Heerlen heeft gemaakt van mijn werkzaamheden. Op de formulieren had ik ingevuld dat ik gemiddeld 15 uur per week besteed aan de gemeenteraad. Op het UWV-overzicht werk ik echter op maandag 11 minuten als gemeenteraadslid, op dinsdag precies 1 minuut, op woensdag 11 uur enzovoort. Ik stuur direct een correctie. Het UWV stuurt een gecorrigeerd overzicht.

Pas later blijkt mij dat dit overzicht van het UWV in Gróningen komt. Aan het overzicht is vrijwel niet te zien dat het nu niet uit Heerlen maar uit het noorden komt. Nu kloppen de ingevulde raadsuren wel, maar ontbreekt ineens mijn andere werkgever, de middelbare school.

2 Oktober 2002
Ik bel met het UWV Heerlen en stuur ook een schriftelijke correctie. Naar Heerlen. Nog steeds geen voorschot, al twee maanden zonder geld.
November 2002
Het UWV Heerlen verzoekt wederom om een arbeidsovereenkomst voor het gemeenteraadslidmaatschap. Ik bel weer op. O ja, waarschijnlijk een fout in het computerprogramma. Het UWV (Groningen, zo blijkt wederom pas later) stuurt me weer een incorrect overzicht van mijn huidige werkzaamheden. Ik stuur Heerlen opnieuw een correctie. Dan besluit ik een aangetekende brief naar Heerlen te zenden met daarin een herhaald dringend verzoek om een voorschot. Het regent aanmaningen. Op geen van mijn brieven, ook niet de talloze aangetekende, heeft UWV ooit gereageerd.

UWV Heerlen vraagt voor de derde keer schriftelijk om een werkgeversverklaring van het raadslidmaatschap. Ook verzoeken ze om een arbeidsovereenkomst van mijn voormalige werkgever (de HBO-school), maar die heb ik al in september gestuurd. Dan belt het UWV Heerlen. Waarom ik alle papieren nou nog steeds niet naar Groningen (!) heb gestuurd. Mijn recht op een uitkering dreigt te vervallen. Ik raak bijna in paniek, ik wist van Groningen niets af. Ik stuur op 16/11 het gehele dossier nogmaals aangetekend naar zowel Heerlen als Groningen, met weer een dringend verzoek om een voorschot. Geen reactie.

December 2002
Het overzicht van mijn werkzaamheden, dat UWV stuurt, klopt zowaar! Ik wil weten of alles nog goed verloopt, want ik hoor maar niks en bel dus zelf op 12/12 op naar Groningen. Men blijkt pas de dag daarvoor mijn dossier uit Heerlen ontvangen te hebben. Dat ik het zelf drie weken eerder ook al aangetekend in kopie naar Groningen had gestuurd, is helemaal niet bekend. Het dossier blijkt gelukkig compleet te zijn, wordt me meegedeeld.

Op vrijdag 20 december ontvang ik geen voorschot, maar wel weer een nieuwe brief van UWV: nu blijken de formulieren van de middelbare school ineens toch niet volledig te zijn. Ik stuur dezelfde dag nogmaals een niet zo vriendelijke aangetekende brief aan UWV Groningen en maak toch maar een afspraak met een advocaat. Dit is om dol van te worden. Ik heb nu al vier maanden geen hoofdinkomen meer.

Januari 2003
Op 3 januari besluit ik mijn hele verhaal aangetekend naar minister De Geus van sociale zaken te sturen. Ik vind dat hij dit moet weten. Dit is te gek voor woorden. Ik krijg geen reactie, zelfs geen ontvangstbevestiging. Drie dagen later bel ik zelf het UWV weer. Ik word doorverbonden met ene meneer H. in Groningen. Deze meneer verkeert eerst in de veronderstelling dat ik bij de middelbare school ontslagen ben. Dat staat namelijk in zijn dossier. Na dit misverstand weg gewerkt te hebben, zegt hij dat er geen voorschot mogelijk is. Ik ben in tranen.

Meneer H. van UWV Groningen belt: Het UWV wil een 'fysiek document' waarmee ik aan kan tonen dat mijn activiteiten als raadslid vóór het ontslag bij de HBO-school evenveel uren kostte als na het ontslag. Ik probeer uit te leggen dat ik zo'n document niet kan leveren. Raadswerk ligt nergens vast in een urencontract of zo, dat kan toch iedereen begrijpen. Hij stelt voor dat ik dan een schriftelijke verklaring op laat stellen door de secretaris van mijn raadsfractie. Ik beloof dat ik dat zal doen. Ik vertel meneer H. maar niet dat ik zélf de fractiesecretaris ben.

Ik kan eindelijk een 'voorschot' krijgen: september tot en met november zal half januari op mijn rekening worden gestort. Ik moet dus direct terug naar de bank, aangezien de uiterste termijn die de bank me heeft gesteld, 14 januari, dan inmiddels is verstreken. Ik bel intussen bijna dagelijks incassobureaus en schuldeisers van mijn lijf. Niet lang daarna moet ik me ziek melden, ik ben nu echt overspannen.

Op 13 januari ontvang ik een voorschot van het UWV. Op 16 januari nog een. Het bedrag is willekeurig, er zit geen specificatie bij. Ook kan ik niet zien over welke maanden dit gaat. Maar ik kan tenminste even achterstallige rekeningen betalen.

februari 2003
Het CWI heeft zelf nog geen geschikte vacature kunnen vinden. Toch moet ik wekelijks solliciteren en maandelijks bij het CWI op gesprek.

Ik ontvang een werkoverzicht van het UWV waarop dit keer wel het urenoverzicht van raadswerk staat vermeld, maar nu weer niet de uren aan de middelbare school. Dit is om gek van te worden. Ik stuur weer een correctie naar Groningen.

Op 27 februari ontvang ik een mededeling, dat gezien de reeds ontvangen voorschotten ik geen geld ontvang deze maand. Ik besluit ook een klachtenprocedure bij UWV aan te spannen. Op 28 februari stuur ik een aangetekende klachtenbrief naar de officiële klachtencommissie van UWV in Amsterdam. Met een onkostendeclaratie (talloze telefoontjes, brieven, kopieën van brieven etc.) die 353 euro bedraagt.

April 2003
Op 11 april ontvang ik van UWV een brief, waarin mijn klacht van 28 februari grotendeels wordt afgewezen. Op het verzoek om declaratie van de gemaakte onkosten gaat men helemaal niet in. Wel wordt toegegeven dat UWV traag is geweest bij de afhandeling van mijn WW-aanvraag. Boos besluit ik de zaak voor te leggen aan de Nationale Ombudsman.

Juli 2003
Op 4 juli moet ik van het UWV naar het reïntegratiebedrijf. De medewerker geeft direct toe dat hij weinig voor me kan doen. Hij stelt voor dat ik zelf op zoek ga naar een korte, maximaal eenjarige opleiding die ,,me een voorsprong op mijn concurrenten kan geven'', op kosten van het UWV. Hij moet aan UWV een voorstel doen en dit lijkt het minst slechte. ,,We moeten toch wat.''

Op 16 juli meldt UWV me dat ik een te hoog voorschot heb ontvangen in januari en een bedrag van 585 euro moet terugbetalen. ,,Wanneer niet binnen 30 dagen is voldaan, dan wordt direct executoriaal beslag of vereenvoudigd derdenbeslag gelegd, zonder tussenkomst van rechter.'' Zonder de specificaties van het in januari ontvangen voorschot kan ik niet beoordelen, of deze vordering terecht is. Ik krijg telefonisch te horen dat ik eerst moet betalen en daarna pas bezwaar in kan dienen. Mij wordt een overzicht beloofd, maar dat blijft uit.

Oktober 2003
Op mijn werkbriefje over de maand september heb ik aangegeven, dat mijn aanstelling aan de middelbare school in het nieuwe schooljaar van 10 naar 8 uur is gegaan. Het ene jaar zijn er helaas minder klassen dan het andere. Op 11 oktober ontvang ik tot mijn verbijstering bericht van UWV, dat mijn recht op WW per heden is beëindigd. Reden: ik heb 'nieuw werk' aanvaard, waardoor 'nieuw recht' is ontstaan. Omdat ik over de maand september en oktober geen uitkering ontvang, kan ik nu de tweede termijn van het nog door UWV terug te vorderen bedrag niet voldoen. Ik bel daarover met UWV. Het is geen probleem, als ik maar voor de afgesproken einddatum, 8 december, het volledige bedrag heb voldaan.

November 2003
Op 5 november ontvang ik een uitspraak van de Nationale Ombudsman. UWV erkent dat per abuis maandenlang is uitgegaan van ontslag bij een werkgever bij wie ik nog steeds werk. Het UWV stelt dat nooit is gevraagd naar een arbeidsovereenkomst voor het raadslidmaatschap(!). Verder stelt het dat ik had kunnen weten dat ik gegevens naar Groningen had moeten sturen en niet naar Heerlen, omdat retourenveloppen werden bijgevoegd (?). Desondanks erkent het UWV dat afhandeling tot een ,,onvergeeflijke vertraging'' heeft geleid.

Op 9 november meldt het UWV schriftelijk dat mijn uitkering wordt hervat. Op 24 november ontvang ik één maandbetaling. De volledige achterstand wordt pas op 18 december hersteld. Op 16 november dien ik opnieuw een klacht in bij de klachtencommissie van het UWV over het onbreken van betalingsspecificaties. Ik refereer aan de uitspraak van de Nationale Ombudsman en verzoek om vergoeding van mijn onkosten.

December 2003
Op 23 december ontvang ik van UWV bericht over mijn klacht over het ontbreken van inkomensoverzichten. UWV acht mijn klachten gegrond. Verder meldt UWV nog, dat mijn verzoek om vergoeding van de gemaakte kosten aan de desbetreffende afdeling is voorgelegd. Bijgevoegd is eindelijk een berekening over september t/m december 2002, plus de ontbrekende maandspecificaties. Alleen de specificatie over juni 2003 ontbreekt nog.

Januari 2004
Op 9 januari heb ik weer eens een gesprek met een UWV casemanager. Hij vraagt hoe het bij het reïntegratiebedrijf verloopt. Dat weet ik niet, omdat zowel het bedrijf L. als ik nog geen bericht hebben gehad van UWV dat het voorgestelde traject is goedgekeurd. De casemanager besluit ter plekke zelf naar UWV Groningen te bellen, maar hij krijgt niet de informatie die hij zoekt. Wel hoort hij, dat ik een ,,opting-out'' ben en dat hij daarom later terug moet bellen. 'Opting-out' wil zeggen, dat ik in opdracht van mijn voormalige werkgever bij het reïntegratiebedrijf zit, en niet in opdracht van UWV. Ik begrijp er niets meer van.

Ik ontvang een afwijzing van mijn onkostendeclaratie. Een beroepsmogelijkheid is er niet. Op 19 januari heb ik op mijn eigen verzoek een gesprek bij het reïntegratiebureau. Hij vindt het voor mij heel demotiverend dat de vele activiteiten die ik zelf ontplooi, niet als sollicitatie-activiteiten worden aangemerkt. Ik ben intussen vergevorderd met overleg met de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) over het starten van een landelijke bijscholing voor muziekschooldocenten.

Ik zal zelf een proef verzorgen in het najaar. Op basis daarvan zal SLO dan mogelijk besluiten de opleiding te institutionaliseren.

Juni 2004
Op 6 juni stuur ik zoals elke maand mijn werkbriefje met sollicitatie-activiteiten over de maand mei in aan UWV. Tot mijn schrik ontvang ik het op 15 juni retour. In de toelichting staat, dat ik de vraag of er wijzigingen zijn in mijn werk, ben vergeten in te vullen. Dat is niet zo, ik heb wel degelijk een kruisje gezet, maar het is mogelijk een beetje een dun kruisje. De UWV-computer heeft het blijkbaar gemist. Ik maak het kruisje dus heel erg zwart en stuur dezelfde dag het werkbriefje retour.

Aan het eind van de maand ontvang ik tot mijn schrik slechts 1/7 van mijn uitkering. Ik bel op om te vragen wat er aan de hand is. ,,U hebt uw werkbriefje te laat ingeleverd, zie ik'', zegt de telefoniste. Maar ik zal volgens haar in juli een nabetaling ontvangen.

Augustus 2004
Op 24 augustus besluit ik zelf met al mijn vragen maar langs de casemanager van UWV te gaan, want ook hij heeft me niet meer opgeroepen. Ik heb bovendien sinds juni geen uitkering meer ontvangen en bovendien wil ik weten, welke gevolgen het aannemen van het tijdelijke proefproject heeft voor mijn recht op WW en hoe ik dit met UWV administratief correct moet afhandelen. Ik begrijp uit zijn uitleg, dat UWV de verdiensten van tijdelijk werk direct in mindering brengt op mijn uitkering, ook al volgt de betaling pas aan het einde van het project. Na afloop van het freelancecontract wordt mijn oude recht op WW hervat, zo wordt me verteld.

September 2004 t/m februari 2005
Ik ben dus in september van start gegaan met het pilotproject voor SLO. Zoals me is opgedragen stuur ik aan UWV bij mijn werkbriefje over de maand september een kopie van het contract van deze tijdelijke klus mee en vermeld op welke dagen ik welke uren voor SLO heb gewerkt. Tot mijn stomme verbazing wordt mijn uitkering echter niet ingehouden. Ik stuur elke maand de gegevens over mijn freelancewerk aan UWV, mijn uitkering wordt gewoon voortgezet.

Maart 2005
Ik heb bij mijn werkbriefje over februari aan UWV weer (voor de vijfde keer) melding gemaakt van mijn freelancewerkzaamheden. UWV wordt wakker. Ik ontvang op 14 maart een bericht van UWV, dat men bij het werkbriefje van februari (!) een melding van mij heeft gevonden dat er wijzigingen zijn opgetreden in mijn situatie. Daarom heeft UWV besloten dat per 7 februari 2005 mijn recht op WW is beëindigd, wegens werk als freelancer. Helaas blijkt ook dat ik na de freelance werkzaamheden niet zomaar meer in de uitkering mag terugkeren.

April 2005
Op 4 april schrijft UWV dat ze ook op het werkbriefje over januari hebben gezien dat ik freelancewerk heb aangenomen. Zelfde verhaal als in de brief van 12 maart, die over februari ging. Mijn uitkering wordt nu per 3 januari 2005 beëindigd.

Mei 2005
Op 3 mei ontvang ik een brief van minister De Geus, met zijn excuses: ,,Uit onderzoek blijkt, dat uw brief door een verkeerde routing in het ongerede is geraakt.''

Vanaf dan weten de betrokkenen bij onder meer het UWV dat het verhaal van Clara Legêne in Trouw zal verschijnen. Vele excuses en zelfs bloemen volgen. Clara krijgt nu alle medewerking. Daardoor zijn de problemen nu bijna uit de wereld geholpen.

Reactie UWV
,,Hier past een welgemeend excuus. Ondanks het feit dat er een aantal nuances in het verhaal is aan te brengen, is dit voor ons een pijnlijk voorbeeld van hoe het niet moet. Wij willen hier niet op ieder detail ingaan, maar duidelijk is dat veel is terug te voeren op miscommunicatie. Het traject van 'aanvraag uitkering' tot 'weer aan het werk' na een reïntegratie verloopt gelukkig voor heel veel cliënten naar tevredenheid. UWV werkt hard om de dienstverlening aan cliënten verder te verbeteren. Zo is in 2004 de UWV-telefoon geïntroduceerd. Cliënten die via dit nummer bellen, krijgen een medewerker aan de lijn die over de gegevens van de cliënt beschikt. Dit versnelt de dienstverlening aanzienlijk en voorkomt misverstanden. Daarnaast wordt op korte termijn de reïntegratiecoach geïntroduceerd: één vaste contactpersoon voor de cliënt die werkt aan terugkeer naar de arbeidsmarkt.

Wij zullen mevrouw Legêne persoonlijk benaderen om deze zaak goed af te sluiten.''

Trouw, 25-05-2005