Zerovision
 

Zerovision


Het heeft lang geduurd voordat ik begreep wat ze op de radio met vallende sterren bedoelen. Alleen stripboekenlezers kunnen zo'n beeld meteen vatten. Ik vind het onaanvaardbaar dat commerciële radiostations voor snelheidscontroles mogen waarschuwen. Hun stompzinnige boodschap is: snel rijden mag, wij waarschuwen jullie wel waar je precies op de rem moet gaan staan. Q is good for you. Luisteraars die onderweg radarcontroles opmerken, wordt gevraagd te sms'en. Het liefst terwijl ze aan het rijden zijn. Een puberaal kat- en-muisspel met de politie spelen. Alleen nog maar kunnen denken in termen van bestraft worden of niet. Vergeten wordt dat je je aan verkeersregels moet houden omdat het veiliger is voor jou en anderen. Veiligheid heeft geen sexappeal.


Ik herinner me nog het smogalarm in maart en automobilisten die zich massaal niet aan de 90 km hielden. Een totaal gebrek aan solidariteit en verantwoordelijkheidsgevoel. Samen de wereld naar de knoppen helpen.

Het ergste vind ik de auto's die je met knipperende lichten opjagen als je je aan de maximumsnelheid houdt. Jouw solidariteit wordt afgestraft. Niks geen onschuldig spel, maar pure terreur.

De wegen worden alsmaar voller, de vrachtwagens vormen dichte muren waar je nauwelijks doorheen kunt dringen. Een derde van de vrachtwagens op onze wegen heeft minstens één en vaak meer defecten. Dat leert een grote steekproef van de federale minister van Mobiliteit, Renaat Landuyt. Wat gebeurt er eigenlijk met dat nieuws? De vrachtwagens blijven gewoon doorrijden. Op hoop van zegen.

In het verkeer komt het slechtste in de mens naar boven. Autobestuurders gedragen zich als machines. Ze scheuren keihard door ons dorp, in hun 4X4's met hun telefoons aan een oor. Ze hebben net hun kinderen naar school gebracht (die niets mag overkomen) en ze gaan nu op weg naar huis door een denkbeeldige tunnel. De buitenwereld is onvoelbaar. Mijn reflectie is even gruwelijk als hun rijstijl: ik hoop dat als ze ooit slachtoffers maken het hun eigen kinderen zullen zijn.

Tegen 2015 moet het aantal verkeersdoden in Vlaanderen drastisch verminderd zijn. Dat is de gezonde ambitie van het Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen dat de Vlaamse minister van Mobiliteit, Kathleen Van Brempt (SP.A), donderdag heeft voorgesteld. Vijf miljoen extra zal de komende jaren geïnvesteerd worden in flitspalen en snelheidscamera's. Wat hebben flitspalen met verkeersdoden te maken? Overal waar ik ze zie staan remmen automobilisten bruusk af en drukken een stuk verder hun gaspedaal weer in. Mensen zien geen verband tussen een flitspaal en een verkeersdode.

In haar plan verscherpt Van Brempt eerdere Vlaamse doelstellingen voor het terugbrengen van het aantal verkeersdoden. Tegen 2010 geen 375 doden, maar 250. Waarom de lat zo laag leggen, waarom geen nul verkeersdoden in 2008? Beleidsmakers die de nultolerantie niet aanhouden, veronderstellen dat verkeersdoden onvermijdelijk zijn.

'Vision Zero', de blik op nul, is sinds enkele jaren de ethiek van de Zweden. Doel: helemaal geen slachtoffers meer. Tal van concrete maatregelen binnen en buiten de bebouwde kom, zoals middenbermen op tweevakswegen en intelligente systemen voor snelheidsbeheersing, moeten het verkeer inherent veilig maken. Niet de weggebruiker, maar de wegbeheerder is primair verantwoordelijk om de leef- en verkeersomgeving 'crashbestendig' te maken.

Het is het toppunt van beschaving om verkeersdoden en -gewonden niet langer als een soort onontkoombare tol van mobiliteit te zien. De Zerovisionfilosofie komt erop neer dat de verkeersomgeving de onbedoelde fouten en vergissingen letterlijk en figuurlijk moet opvangen.

Technische en infrastructuurmaatregelen zijn belangrijk, maar de Zweden hameren nog het meest op begrippen als ethiek, leiderschap op politiek en managementniveau, commitment, goed burgerschap en publieke dialoog.

Een voorbeeld van commitment en leiderschap is de afspraak die de gehele Zweedse transportsector inmiddels is aangegaan om uiterlijk in 2007 snelheidsovertredingen en rijden-onder-invloed geheel te hebben uitgebannen. Meer dan om technische maatregelen en voorzieningen draait het daarbij om het kweken en stimuleren van professionele motivatie onder de bestuurders.

Zerovision is de finishing touch van een cultuur waarin alles piekfijn is geregeld. Op economisch, sociaal en ecologisch vlak. Geheel anders dan bij ons, dus. Pijnlijke conclusie: In Zweden is een leven meer waard dan in België.

Oscar van den Boogaard is schrijver.


DS, 19-11-2007