Onevenredige machtsverdeling
 

Onevenredige machtsverdeling


Morgen is de lopende formatiepoging de langste in de geschiedenis: 149 dagen duurt ze dan. En het einde is niet in zicht. De Vlaamse partijen dreigen hun wetsvoorstellen over de splitsing van BHV eenzijdig goed te keuren in de Kamer. Dat kunnen ze, de Vlamingen vormen de meerderheid in dit land. Voor de Franstalige partijen zou dit de deur dichtdoen. Dan is het niet meer mogelijk een regering te vormen. Dat is een crisis van het regime.


De twee groepen spelen wat in de speltheorie bekend staat als het chicken game: een spel waarbij de spelers elkaar afdreigen en de vraag is wie het eerst opgeeft: twee auto's die op elkaar afstevenen, en wie het eerst het stuur omdraait, is de angsthaas. Hij verliest.

Volstaat het om de onderhandelaars te sommeren op te houden met die spelletjes? Neen. Gelijk welke partijencombinatie zou momenteel dit spel spelen.

Waarom? De standpunten aan beide zijden van de taalgrens zijn, in de dialoog tussen de partijen en hun kiezers, zo geëvolueerd dat de partijen afgestraft worden als ze verregaande toegevingen doen. Dat geldt voor alle partijen, al kan de ene een ietsepietsje meer toegeven dan de andere.

De politici die in de onderscheiden partijen aan de macht zijn, hebben ook niet meer België als referentiepunt, maar de eigen gemeenschap. De Franstalige politici pleiten wel voor België, maar als men hen vraagt wat hun criterium is om een voorstel te beoordelen, antwoorden ze: of het goed is voor de Franstaligen. Sire, er zijn geen Belgische politici meer.

De derde en diepste oorzaak zit in de staatsstructuur die België heeft aangenomen: een tweeledige staat met een groep die goed 40 procent van de bevolking omvat en een andere met bijna 60 procent. Op federaal niveau hebben beiden 50 procent van de macht doordat aan de minderheid blokkeringsrecht is toegekend. Het recht om non te zeggen.

Die onevenredige macht - die zich uit in de mogelijkheid beslissingen te blokkeren - is de hypotheek die op België weegt. Ze is de reden waarom de Belgische overheid niet of veel te laat reageert op uitdagingen. Ze is ook de reden waarom de Franstalige partijen zoveel mogelijk beslissingsmacht op federaal niveau willen houden en waarom de Vlaamse partijen zoveel mogelijk willen overhevelen naar de deelstaten.

De afgelopen 8 jaar heeft zich een heus stuwmeer van Vlaamse vragen gevormd, maar het overhevelen lukt niet meer: Franststalige nons blokkeren dat.

De Vlaamse partijen probeerden een compromis uit, op grond van de vraag 'wat leidt tot beter bestuur?'. Dit werd afgewezen. Als er niets verandert, de komende dagen, is het onmogelijk een regering te vormen. Wat te doen dan? De Vlaamse partijen die altijd de zaak moesten trekken, moeten dan opzijgaan staan. Als zij de Franstalige partijen niet kunnen overtuigen om af te stappen van hun nons, moeten de Franstalige partijen maar eens pogen de Vlaamse partijen te verleiden. Die kunnen ook neen zeggen.


DS, 05-11-2007 (Guy Tegenbos)